İnternet Arxivinin əhəmiyyəti

Wayback Machine platforması, internetin tarixini qorumaq üçün yaradılmış bir xəzinədir. Gündəlik olaraq təxminən 500 milyon veb səhifə arxivlənir, bu da tarixi sənədlərin və məlumatların saxlanması üçün mühüm rol oynayır. Ancaq son aylarda platformanın fəaliyyətində narahatlıq doğuran dəyişikliklər baş verib.

Əsas faktlar

Nieman Lab-ın yeni hesabatına görə, Wayback Machine bu ilin əvvəlində, 1 yanvar ilə 15 may tarixləri arasında 100 əsas xəbər saytının ana səhifələrindən 1.2 milyon arxiv yaratmışdı. Lakin, 17 maydan 1 oktyabr tarixlərinə qədər bu rəqəm cəmi 148628-ə düşüb. Bu, arxivlənən səhifələrin sayında 87 faiz azalma deməkdir. Məsələn, CNN-in ana səhifəsi ilk dörd ayda 34524 dəfə arxivlənmişdi, lakin sonrakı aylarda bu rəqəm cəmi 1903 olub.

Problemin səbəbləri

Wayback Machine direktoru Mark Graham Nieman Lab-a bildirib ki, bəzi xüsusi arxiv layihələrində baş vermiş texniki problemlər bu azalmaya səbəb olub. Arxivlənmiş bəzi səhifələrin indeksi hələ tam tamamlanmayıb və yaxın zamanda əlavə ediləcəyi gözlənilir. Lakin Graham qeyd edib ki, bu cür uzunmüddətli gecikmələr adətən nadir hallarda baş verir. Onun sözlərinə görə, İnternet Arxivi müxtəlif əməliyyat səbəblərinə, o cümlədən resursların bölüşdürülməsinə görə çətinliklərlə qarşılaşıb.

İnternet Arxivinin maliyyə çətinlikləri

İnternet Arxivi son illərdə maliyyə çətinlikləri ilə üzləşib. 2023-cü ildə təşkilatın xərcləri 32.7 milyon dollar təşkil edib, lakin gəlirləri cəmi 23 milyon dollar olub. Bu, interneti skan etmək, məlumatları saxlamaq və arxiv yaratmaq üçün böyük resurslar tələb edən bir prosesdir.

İnsan təsiri və tarixi əhəmiyyət

Wayback Machine-in arxivləmə fəaliyyətinin azalması, xəbər saytlarının tarixi sənəd kimi rolunu azalda bilər. Qəzetlər uzun illər tarixi sənəd kimi saxlanılsa da, internet dövründə bu rol xəbər saytlarına keçib. Wayback Machine 1996-cı ildən bəri bu arxivləri qorumağa çalışır, lakin texniki və maliyyə problemləri bu missiyanın davamlılığını təhlükə altına qoyur.

Wayback Machine-in fəaliyyəti yalnız texnologiya və tarix sevərləri üçün deyil, həm də gələcək nəsillərin məlumat əldə etməsi üçün mühüm rol oynayır. Bu platformanın çətinlikləri, daha geniş ictimaiyyətin məlumat əldə etmə hüququnu təhlükə altına qoya bilər.