Yer Kürəsinin Daxili Nüvəsi: Əsas Məlumatlar

Yer kürəsinin mərkəzində yerləşən dəmir zəngin nüvə planetimizin təkamülündə mühüm rol oynayıb. Bu nüvə yalnız Yer kürəsinin maqnit sahəsini təmin etmir, həm də yer qabığının hərəkətlərini və qitələrin yerləşməsini müəyyənləşdirir. Lakin onun tərkibi, temperaturu və donma prosesi ilə bağlı bir çox suallar hələ də cavabsız qalır.

Yeni Araşdırma Nəyi Aydınlaşdırır?

Alimlər Yer kürəsinin daxili nüvəsinin temperaturunun təxminən 4727°C olduğunu bildirirlər. Nüvə əvvəl maye halda olub, lakin zamanla soyuyaraq bərk hala keçib. Bu proses maqnit sahəsinin yaranmasında və yer qabığının hərəkətini təmin edən istilik axınlarında mühüm rol oynayıb. Lakin nüvənin dəqiq tərkibini və onun donma temperaturunu müəyyən etmək üçün daha dəqiq məlumatlara ehtiyac var.

Kimyəvi Tərkib və Donma Prosesi

Daxili nüvənin kimyəvi tərkibini müəyyən etmək üçün alimlər iki əsas üsuldan istifadə edirlər: meteoritlərin analizi və seysmologiya. Meteoritlər Yerə bənzər planetlərin nüvələrinin tərkibi haqqında ümumi məlumat versə də, tam dəqiqlik təmin etmir. Seysmologiya isə zəlzələ dalğalarının Yer kürəsinin müxtəlif qatlarından keçmə sürətini ölçərək daha spesifik məlumatlar verir. Bu ölçmələr göstərir ki, daxili nüvə təmiz dəmir deyil və onun sıxlığı təxminən 10 faiz daha azdır. Bu, nüvədə başqa elementlərin də olduğunu təsdiqləyir.

Karbonun Roluna Yeni Baxış

Son araşdırmalar göstərir ki, nüvədə karbonun mövcudluğu donma prosesinə təsir edə bilər. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, nüvənin kütləsinin 2.4 faizi karbon olsa, donma prosesi təxminən 420°C supersoyuma ilə baş verə bilər. Əgər karbonun payı 3.8 faizə çatsa, bu temperatur 266°C-yə enir. Bu, nüvənin donma prosesini izah edən ilk real modeldir.

Yekun Nəticələr

Bu yeni tapıntılar göstərir ki, Yer kürəsinin daxili nüvəsi təkcə dəmirdən ibarət deyil. Tərkibdə karbon, oksigen və bəlkə də silikon kimi elementlər də mövcuddur. Bu kəşflər daxili nüvənin necə formalaşdığı və planetimizin daxildən necə təsirləndiyi barədə dərin anlayış yaradır.

Araşdırma "The Conversation" platformasında yayımlanıb və elm sahəsində mühüm addım kimi qiymətləndirilir.