Daxili nüvənin formalaşması: Karbonun rolu

Avropa geokimyaçıları Yer kürəsinin daxili nüvəsinin formalaşmasında karbonun əhəmiyyətli rol oynadığını aşkar ediblər. Tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, planetin erkən mərhələsində nüvənin maye hissəsi təxminən 3.8% karbon ehtiva etməli idi. Bu, nüvənin yüksək temperaturunun və qeyri-adi sıxlığının səbəbini izah etməyə kömək edir.

Doçent Endryu Uolker, Oksford Universitetinin nümayəndəsi, bu kəşfin nüvənin formalaşması zamanı onun temperaturunun əhəmiyyətli dərəcədə azalmasının qarşısını aldığını bildirib. "Karbon və ya digər yüngül elementlərin mövcudluğu nüvənin sıxlığının təmiz dəmirdən daha az olmasını izah edir," deyə o, vurğulayıb.

Yüngül elementlərin təsiri

Tədqiqatçılar qədim Yer kürəsinin tam maye nüvəsində baş verən molekulyar kimyəvi prosesləri araşdırıblar. Əvvəlki hesablamalar göstərirdi ki, nüvənin kristallaşma prosesinin başlaması üçün onun temperaturu 800-1000°C arasında kəskin şəkildə azalmalı idi. Lakin bu ssenari Yer kürəsinin maqnit sahəsinin mövcudluğu və daxili nüvənin nisbətən kiçik ölçüləri ilə uyğun gəlmir.

Bu problemi həll etmək üçün geokimyaçılar maye dəmir atomlarının davranışını yüngül elementlər, məsələn, kremni, karbon, oksigen və kükürdün əlavə olunması ilə modelləşdiriblər. Nəticədə, karbonun əlavə edilməsi dəmirin kristallaşma temperaturunu əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb. 2.4% karbon konsentrasiyası temperaturu 420°C-ə, 3.8% isə 266°C-ə qədər endirib.

Sismoloji tədqiqatların təsdiqi

Kimyəvi modelləşdirmə nəticələri amerikalı sismoloqların dörd il əvvəlki araşdırmalarını təsdiqləyir. Onların analizinə görə, nüvədəki sismik dalğaların xüsusiyyətləri nüvənin təxminən 2% karbon ehtiva etdiyini göstərirdi. Bu nəzəriyyə indi geokimyəvi təsdiq alıb.

Yer kürəsinin nüvəsi: Struktur və funksiyalar

Yer kürəsinin nüvəsi iki əsas hissədən ibarətdir: mərkəzdəki bərk metal nüvədən və onu əhatə edən maye dəmir və nikel qatından. Bu maye daimi hərəkətdədir, qaynar suyun dövr etməsini xatırladır. Bu hərəkət Yer kürəsinin maqnit sahəsini yaradır və bizi kosmik radiasiyadan, günəş partlayışlarından və digər təhlükəli kosmik hadisələrdən qoruyur.

Geoloqları uzun müddətdir maqnit sahəsinin dəyişmə səbəbləri və nüvənin içindəki proseslər maraqlandırır. Nüvənin dəqiq tərkibini bilmək bu hərəkətlərin mexanizmini başa düşmək üçün vacibdir, çünki yüngül elementlərin mövcudluğu nüvənin dinamikasını əhəmiyyətli şəkildə dəyişə bilər.