Yer Maqnetizminin Yeni Sirri: Alimləri çaşdıran inanılmaz kəşf

Elm aləmi son zamanlarda Yer kürəsinin maqnetik sahəsinin sızması ilə bağlı inanılmaz tapıntılarla üz-üzə qalıb. Əvvəllər düşünülürdü ki, maqnetik sahə, planetimizin qoruyucu qalasıdır və atmosferimizi qoruyur. Ancaq yeni tədqiqatlar göstərir ki, bu sahə, əksinə, atmosfer molekullarını sərbəst buraxaraq, Ayın və hətta Marsın təkamülündə mühüm rol oynaya bilər.

2005-ci ildə aparılan analizlər, Ayın toz nümunələrində Yer atmosferindən gələn və solar küləyi ilə izah edilə bilməyən uçucu maddələrin olduğunu ortaya çıxardı. Bu maddələr, ilk baxışda, Yer kürəsinin maqnetik sahəsinin zəif olduğu zamanlarda planetdən ayrılmış ola bilərdi. Ancaq yeni araşdırmalar, bu molekulların, əksinə, maqnetik sahə xəttləri vasitəsilə planetdən çıxaraq, kosmik səyahətə çıxa biləcəyini göstərir.

Rochester Universitetindən astrofizik Şubhonkar Paramanick və komandası, bu molekulların, xüsusən də maqnetik sahənin uzun müddət dəyişən və turbulensiyaya məruz qalan magnetotail bölgəsindən keçərək, Günəş küləyinə qoşulduğunu sübut etdi. Bu proses, Ayın Yerə qarşı tərəfinə baxdığı zaman, yəni maqnetik sahənin uzun müddət aktiv olduğu zaman, daha çox molekulun səthə yapışmasına imkan verir.

Əsasən, Yer kürəsinin maqnetik sahəsi, 3.7 milyard il əvvəl yaranıb və zamanla dəyişərək, planetimizin xarici nüvəsindəki maqnit sahəsini formalaşdırıb. Bu sahə, planetimizin tarixində çoxsaylı molekulların Ay və Mars kimi digər göy cisimlərinə daşınmasına şərait yaradıb. Bu, həm də gələcək missiyalarda istifadə edilə biləcək resursların, məsələn, içməli su və nəfəs alınabilən hava ehtiyatlarının yerli şəkildə təmin olunmasına imkan verə bilər.

Tədqiqatçılar, müasir Yer kürəsinin maqnetik sahəsinin, əvvəlki dövrlərə nisbətən daha çox molekulun planetdən ayrılmasına şərait yaratdığını və bu molekulların Ayın toz qatlarında gizləndiyini qeyd edirlər. Bu, gələcək astronavtların ehtiyaclarını qarşılamaq üçün böyük potensial vəd edir. Eyni zamanda, bu tapıntılar, Marsın atmosferini itirməsinin səbəblərini və onun habitabliliyinin necə dəyişdiyini anlamaqda da kömək edə bilər.