Giriş

Beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu Yerə bənzər ekzoplanet atmosferlərində oksigen (O₂) və ozon (O₃) arasındakı əlaqənin biosiqnal aşkarlanmasında necə kömək edə biləcəyini araşdırır. Bu araşdırma "Astronomy & Astrophysics" jurnalına təqdim edilmiş və arXiv platformasında yayımlanmışdır.

Araşdırmanın Məqsədi

Tədqiqatın məqsədi ekzoplanetlərdə biosiqnal aşkarlanması üçün yeni metodlar inkişaf etdirməkdir. Bu araşdırmada, O₃-ün qeyri-xətti əlaqəsi vasitəsilə O₂-nin müəyyən edilməsi yolları incələnmişdir. Qeyri-xətti əlaqə, O₂ və O₃ səviyyələrinin birbaşa xətti deyil, əyri bir forma izlədiyini göstərir.

Metodologiya və İcra

Araşdırmada müxtəlif ulduz növləri (O, B, A, F, G, K, M) və onların temperatur təsnifatı (0-dan 9-a qədər) üzrə modellər istifadə edilmişdir. Nümunə olaraq, bizim Günəşimiz G2V tipli bir ulduzdur. Tədqiqatçılar həmçinin metan (CH₄) və nitroz oksid (N₂O) kimi qazların O₂-O₃ əlaqəsinə təsirini araşdırmışdır.

Əsas Nəticələr

Araşdırma nəticəsində CH₄ səviyyələrinin dəyişməsinin atmosferdəki O₂-O₃ əlaqəsinə ciddi təsir etdiyi ortaya çıxmışdır. Yüksək CH₄ və O₂ səviyyələrinin yüksək temperaturda olan ulduzların ətrafında CH₄-ün suya (H₂O) çevrilməsinə səbəb olduğu, bunun da atmosfer temperaturunu dəyişdirdiyi aşkar edilmişdir. Bu dəyişikliklər O₃ ölçümünün O₂ məzmununu göstərmək üçün istifadəsini daha da çətinləşdirir.

Yerə Bənzər Ekzoplanetlər

Tədqiqatda həmçinin Kepler-186f, Kepler-1649c və TRAPPIST-1e kimi Yerə bənzər ekzoplanetlərin xüsusiyyətləri incələnmişdir. Bu ekzoplanetlər müvafiq olaraq 580, 301 və 40 işıq ili məsafəsində yerləşir. TRAPPIST-1e, Yerə nisbətən daha kiçik kütlə və radiusa sahibdir, lakin digər ekzoplanetlərdən fərqli olaraq M-tipli ulduzların ətrafında dövr edir.

Nəticə və Perspektivlər

M-tipli ulduzlar, Günəş kimi G-tipli ulduzlardan daha kiçik, daha soyuq, lakin daha uzun ömürlüdür. Bu, bu tip ulduzların ətrafında həyat üçün daha çox imkanların ola biləcəyini göstərir. Tədqiqatçılar gələcək müşahidələr üçün O₃ ölçümündə CH₄ və N₂O variasiyalarını nəzərə almağın vacibliyini vurğulayır.

Əlavə Məlumat

Thea Kozakis və başqalarının "Is ozone a reliable proxy for molecular oxygen?" adlı araşdırması "Astronomy & Astrophysics" jurnalında yayımlanmışdır. DOI: 10.1051/0004-6361/202556015.