Qədim güc mübarizəsinin izləri Yerusəlimdə tapıldı

Arxeoloqlar Yerusəlimdə ilk dəfə Assur İmperiyasına aid olan bir yazı tapıblar. Bu 2700 illik yazı qədim Yəhuda Krallığı ilə Assur arasındakı diplomatik mübarizəyə işıq salır. Tapıntı, Tzurim Vadisi Milli Parkında aparılan qazıntılar zamanı üzə çıxıb və İsrail Qədim Əsərlər İdarəsi (IAA) tərəfindən 22 oktyabrda ictimaiyyətə təqdim edilib.

Tapıntının tarixi önəmi

Kiçik bir saxsı parçası üzərində aşkar edilən yazı, Assur İmperiyasının Yəhuda Krallığı üzərindəki təsirini təsdiqləyir. Bu yazı, qədim Akkad dilində yazılmış və tarixçilərin fikrincə, kral sarayları arasında diplomatik əlaqələri əks etdirən bir möhür izi olub. Mütəxəssislər yazının bir vergi ödənişi və ya başqa bir rəsmi öhdəlik barədə mesaj olduğunu düşünürlər.

Arxeoloqların reaksiyası

Tapıntını ilk dəfə görən arxeoloq Moria Kohen bu anı belə təsvir edir: 'Torpağı ələkdən keçirərkən qəribə bir naxışlı saxsı parçası gördüm. Yaxından baxanda onun həqiqi çivi yazısı olduğunu anladım və sevincdən qışqırdım. 2700 ildən sonra bu parçaya toxunan ilk insan olmaq inanılmaz bir hissdir.'

Qazıntının əhəmiyyəti

Ekspertlər bu yazının, Yəhuda Krallığının Assur İmperiyası ilə diplomatik əlaqələrini daha dərindən anlamağa kömək etdiyini bildirirlər. Yazıda 'Av ayının birinci günü' kimi bir tarix qeyd olunub və 'arabacı zabit' haqqında məlumat verilib. Bu, Yəhudanın Assur hakimiyyəti altında olduğu dövrə işarə edir.

İnsanlara təsiri və tarixi perspektiv

Ekskavasiya direktoru Ayala Silberstein qeyd edib ki, bu yazı Assur İmperiyasının Yerusəlimdəki inzibati təsirini və şəhərin o dövrdəki yüksək rütbəli məmurların mərkəzi olduğunu göstərir. 'Bu tapıntı, qədim diplomatik və inzibati əlaqələrə dair misilsiz bir sübutdur,' deyə Silberstein əlavə edib.

Tarixi kəşfin geniş mənası

İsrail Qədim Əsərlər İdarəsi bu tapıntını 'tarixi kiçik, amma əhəmiyyəti böyük' olaraq qiymətləndirib. Bu yazı, Yəhuda Krallığı ilə dövrün ən güclü imperiyası olan Assur arasında diplomatik əlaqələrə dair ilk sübutdur. Bu kəşf, tarixin ən mürəkkəb dövrlərindən birinə dair yeni perspektivlər açır.

Arxeoloqların dediyi kimi, bu kiçik saxsı parçası, tarixin dərinliklərindən gələn bir səsdir – qədim mübarizə və əlaqələrin bir şahidi.