Europa peykində sirli izlər

Yupiterin Europa peykindəki qəribə hörümçək izləri, buz qatının altından axan duzlu suyun yaratdığı unikal bir fenomen olaraq alimlərin diqqətini çəkib. NASA-nın Galileo kosmik aparatı 1990-cı illərdə bu izləri aşkar edib və izlərə İrland dilində 'hörümçək' və ya 'div şeytanı' mənasını verən Damhán Alla adı verilib.

Damhán Alla necə formalaşıb?

Alimlər bu izlərin yaranma səbəblərini araşdıraraq, onların yer üzündəki 'göl ulduzları' ilə oxşar olduğunu müəyyən ediblər. Yer üzündə, qar və buzla örtülmüş göllərdə suyun yuxarıya doğru axması nəticəsində radial və budaqlanan kanallar yaranır. Europa peykində isə bu prosesin duzlu suyun buz qatını pozması ilə baş verdiyi güman edilir. Araşdırmalara görə, bu duzlu su buz qatının altında baş verən təsirlər nəticəsində qısa müddət ərzində axaraq radial izlər yaradır və sonra donur.

Alimlərin araşdırmaları

Trinity Kollecinin araşdırmaçısı Lauren Mc Keown bu izlərin buz qatının altında duzlu su hovuzlarının mövcudluğuna işarə edə biləcəyini bildirib: 'Bu cür səth xüsusiyyətləri buz qatının altında nələrin baş verdiyini anlamağa kömək edir. Əgər Europa Clipper missiyası ilə daha çox bu cür izlər görsək, bu, buzun altında duzlu su hovuzlarının mövcudluğunu göstərə bilər.' Europa Clipper missiyası 2030-cu ilin aprelində Yupiter sisteminə çatacaq və daha yüksək dəqiqliklə bu izləri araşdıracaq.

İnsanlıq üçün əhəmiyyəti

Europa peykindəki bu izlər həyatın mövcud ola biləcəyi yerləri müəyyən etməkdə mühüm rol oynaya bilər. NASA-nın Galileo missiyasından əldə edilən məlumatlar bu izlərin yaranma mexanizmini anlamağa kömək edib. Yüksək dəqiqlikli görüntülər və araşdırmalar, yalnız buzlu peyklərin sirrini açmaqla kifayətlənməyəcək, həm də kosmik həyatın izlərini tapmaq ümidini artıracaq.

Nəticə

Damhán Alla kimi izlər, buzla örtülmüş peyklərdəki su hovuzlarının mövcudluğu ilə bağlı yeni perspektivlər açır. Bu araşdırmalar, yalnız Europa deyil, Günəş sisteminin digər buzlu dünyalarında da həyatın mövcud olma ehtimalını artırır.