2024-cü ilin iyun ayında radio teleskoplar vasitəsilə qeyri-adi bir enerji partlayışı aşkar edildi. Astronomlar bu hadisənin mənbəyini təxminən bir il ərzində araşdırdıqdan sonra onun Relay 2 adlı, artıq fəaliyyət göstərməyən 60 illik bir telekommunikasiya peykindən gəldiyini müəyyənləşdirdilər.

Hadisənin başlanğıcı 2024-cü ilin iyun ayının 13-də Avstraliyanın uzaq bir bölgəsində yerləşən CSIRO Murchison Radioastronomiya Rəsədxanasında fəaliyyət göstərən ASKAP (Avstraliya Kvadrat Kilometr Yolu Pathfinder) teleskopu vasitəsilə qalaktikamızın içərisindən gəldiyi düşünülən parlaq bir radio siqnal qeydə alındı. Bu radio partlayışın yüksək və aşağı tezliklər arasında vaxt fərqi göstərməməsi, onun Yerdən yalnız bir neçə yüz işıq ili məsafədə yerləşdiyini göstərirdi. Bu, partlayışın qalaktikamızdan kənarda, milyardlarla işıq ili uzaqlıqda baş verən tipik sürətli radio partlayışlardan fərqli olduğunu ortaya qoyurdu.

Araşdırmaların gedişi ASKAP teleskopunun 36 antenası birləşdirilərək böyük bir obyektiv kimi istifadə olunur. Lakin bu siqnalın görüntüsü qeyri-səlis idi. Daha dəqiq görüntü əldə etmək üçün bəzi antenalar analizdən çıxarıldı. Bunun nəticəsində siqnalın mənbəyinin Yerdən təxminən 4500 kilometr uzaqlıqda olduğu müəyyən edildi. Bu məsafədə həmin istiqamətdə yalnız Relay 2 peyki mövcud idi.

Relay 2 peyki 1964-cü ildə ABŞ tərəfindən buraxılmış və 1965-ci ilə qədər fəaliyyət göstərmişdir. 1967-ci ildən etibarən isə peykin bütün sistemləri sıradan çıxmışdır. Bu səbəbdən Relay 2-nin bu siqnalı necə yaratdığı sual doğurdu.

Mümkün izahlar Tədqiqatçılar bu siqnalın ən çox ehtimal edilən səbəbinin "elektrostatik boşalma" olduğunu düşünürlər. Peyklər kosmosda plazma adlanan elektriklə yüklənmiş qazlara məruz qalır və bu yüklər qəfil boşalıb radio dalğaları yarada bilər. Lakin məlum elektrostatik boşalmaların müddəti bu siqnalın müddətindən minlərlə dəfə daha uzundur. Digər bir ehtimal isə mikrometeoroid zərbəsidir. Bu, 2022-ci ildə James Webb Kosmik Teleskopunun başına gələn hadisəyə bənzəyir. Lakin bu ehtimalın baş vermə ehtimalı cəmi 1%-dir.

Nəticə və gələcək perspektivlər Relay 2 peykindən gələn siqnalın dəqiq səbəbi tam olaraq müəyyən edilməsə də, alimlər bu hadisənin kosmosdakı peykləri müşahidə etmək üçün yeni imkanlar açdığını düşünürlər. Artan peyk sayı ilə birlikdə bu cür siqnalları izləmək və başa düşmək daha da vacib olacaq. Tədqiqat qrupunun üzvü Clancy William James bildirib ki, bu araşdırmalar nəticəsində yeni astronomik siqnallar da aşkar edilib və gələcəkdə daha çoxunun tapılacağına əmindir.