Süni İntellektlə Yaradıcılığın Patentləşdirilməsi

Avstraliya Federal Məhkəməsi, Aristocrat adlı oyun şirkətinin süni intellekt vasitəsilə yaradılmış oyun xüsusiyyətlərinin patentlə qorunması ilə bağlı uzunmüddətli hüquqi mübahisəyə son qoydu. Məhkəmə qərarında bildirilir ki, 'kompüterlə həyata keçirilən ixtira' Avstraliya Patent Qanununun 18-ci bölməsinə əsasən, istehsal üsulu olaraq qəbul edilə bilər.

Aristocrat şirkətinin İcraçı Direktoru Trevor Croker bu qərarı alqışlayaraq, şirkətinin yaradıcılıq və innovasiya sahəsindəki işlərinin qorunmasına sadiq olduğunu vurğuladı. Şirkətin oyun maşınları üçün təqdim etdiyi yeni 'trigger oyunları' və 'konfiqurasiya edilə bilən simvollar' kimi xüsusiyyətlər, əvvəlcə patentləşdirilməkdən imtina edilmişdi. Lakin Aristocrat, bu xüsusiyyətlərin oyun maşınlarını tamamilə yeni cihazlara çevirdiyini iddia edərək qərara etiraz etdi.

Hüquqi Mübahisənin Gedişi

2018-ci ildə Aristocrat şirkətinin patent müraciəti Avstraliya Patent Komissarı tərəfindən rədd edildi. Buna səbəb olaraq kompüter proqramlarının ümumiyyətlə 'fikir' olaraq qəbul edilməsi göstərildi. Şirkət bu qərara qarşı apellyasiya şikayəti verdi və 2020-ci ildə Federal Məhkəmə onların xeyrinə qərar çıxardı. Lakin bu qərar 2021-ci ildə tamamilə rədd edildi. Daha sonra 2022-ci ildə Yüksək Məhkəmədə fikir ayrılığı səbəbindən qərar ləğv olundu. Nəhayət, son Federal Məhkəmə qərarı Aristocrat-ın lehinə oldu.

Məhkəmə qərarında qeyd edilir ki, 'elektron texnologiyanın səmərəliliklərindən istifadə edən oyun maşını, mexaniki texnologiya ilə işləyən köhnə modellərdən patentləşdirilmə baxımından fərqlənməməlidir.'

Süni İntellektin Hüquqi Statusunda Dəyişikliklər

Qərar süni intellekt vasitəsilə yaradılan məzmunun hüquqi statusu ilə bağlı mühüm presedent yaradır. Bu, həm də süni intellektin sürətlə inkişaf etdiyi dövrdə intellektual mülkiyyət qanunlarının necə dəyişdirilməli olduğu sualını gündəmə gətirir.

Məsələn, 2023-cü ildə ABŞ məhkəməsi, süni intellekt tərəfindən yaradılan mətn, şəkil və videoların 'insan müəllifliyi' olmadığı üçün müəllif hüquqları ilə qorunmasına icazə vermədi. Lakin 2024-cü ildə Böyük Britaniya hökuməti süni intellekt ixtiralarının patentləşdirilə biləcəyi hallarla bağlı yeni qaydalar təqdim etdi. Bu qaydalara əsasən, süni intellektin həyata keçirdiyi texniki proseslər və ya texniki problemləri həll edən ixtiralar patentləşdirilə bilər.

Gələcək Hüquqi Təhlükələr və Perspektivlər

Aristocrat şirkətinin lehinə çıxarılan bu qərar, digər şirkətləri də süni intellekt vasitəsilə yaradılmış məhsulları patentləşdirməyə təşviq edə bilər. Lakin bəzi hüquqşünaslar bu qərarın yeni mübahisələrə səbəb ola biləcəyini düşünür. Xüsusilə Avstraliya Patent Komissarı qərardan narazı qalaraq, Yüksək Məhkəməyə yenidən müraciət edə bilər.

Mütəxəssislər bu qərarın süni intellektlə bağlı hüquqi məsələlərdə gələcəkdə mühüm rol oynayacağını bildirirlər. Aristocrat işindəki nəticələr, süni intellekt vasitəsilə yaradılmış məzmun və ixtiraların hüquqi statusuna dair daha geniş müzakirələrə yol açır.