Süni İntellekt və Milli Təhlükəsizlik Narahatlıqları

Avstraliya Milli Universitetinin (ANU) Milli Təhlükəsizlik Kolleci tərəfindən həyata keçirilən genişmiqyaslı araşdırma, texnologiya ilə bağlı narahatlıqların ənənəvi təhlükəsizlik problemlərini kölgədə qoyduğunu ortaya çıxarıb. 2024-cü ilin noyabrı və 2025-ci ilin iyulunda keçirilən iki sorğuda ümumilikdə 12000-dən çox iştirakçıdan qarşıdakı on il ərzində 15 potensial təhlükənin ciddiliyini qiymətləndirmələri istənilib.

İyul 2025-ci ildə aparılan sorğunun nəticələrinə görə, ən ciddi beş təhlükə aşağıdakı kimi qiymətləndirilib:

• Süni intellektin insanlar və bizneslərə hücumlar üçün istifadə olunması (77%)
• Ciddi iqtisadi böhran (75%)
• Xarici ölkədə baş verən böhran nəticəsində tədarük zəncirinin pozulması (74%)
• Avstraliya ictimaiyyətini yanıltmaq və onların maraqlarına zərər vurmaq məqsədilə yalan məlumatların yayılması (73%)
• Xarici ölkənin Avstraliyanın siyasətinə, hökumətinə, iqtisadiyyatına və ya cəmiyyətinə müdaxiləsi (72%).

İqlim Dəyişikliyi və Digər Təhdidlər

İqlim dəyişikliyi 67% ilə altıncı yerdə qərarlaşsa da, respondentlərin 38%-i bu problemi 'böyük təhlükə' kimi qiymətləndirib. Bu göstərici yalnız süni intellektlə bağlı narahatlıqlardan sonra ikinci yerdədir. Hərbi münaqişəyə cəlb olunma ehtimalı isə 64% ilə yeddinci sırada yer alıb.

Milli təhlükəsizliklə bağlı narahatlıqlar artmaqdadır. İyul ayında respondentlərin yarısı 'Mən Avstraliyanın milli təhlükəsizliyi ilə bağlı narahatam' ifadəsi ilə razılaşıb ki, bu da 2024-cü ilin noyabrı ilə müqayisədə 8% artım deməkdir. Bu müddət ərzində sorğuda yer alan bütün 15 təhlükə ilə bağlı narahatlıqlar artıb.

Avstraliyanın Gələcək Prioritetləri

2024-cü ilin noyabrında aparılan tədqiqat respondentlərdən növbəti beş ildə ölkənin prioritetləri barədə fikir bildirmələrini istəyib. Ən yüksək prioritet 35% səslə 'təhlükəsiz və dinc cəmiyyətlər' olub. İkinci seçimlər də nəzərə alınarsa, bu rəqəm 64%-ə çatır. Digər prioritetlər isə belə sıralanıb:

• Avstraliyanın iqtisadi rifahını artırmaq (26%)
• Demokratik hüquq və azadlıqları qorumaq (23%)
• Təhlükəsizliyi gücləndirmək (15%).

Araşdırma çərçivəsində Avstraliya üzrə 300-dən çox müsahibə də aparılıb. Respondentlər milli təhlükəsizliyi 'hər günkü həyatın sakit və davamlılığı' kimi təsvir ediblər.

Ekspertlərin Rəyi

Milli Təhlükəsizlik Kollecinin rəhbəri professor Rory Medcalf bildirib: 'Bir tərəfdən, avstraliyalılar sülh, təhlükəsizlik, cəmiyyət, demokratiya və rifah kimi dəyərləri qorumaq istədiklərini bilirlər. Digər tərəfdən, onlar sürətlə dəyişən və mürəkkəb təhlükələrin bu prioritetləri risk altına qoya biləcəyini qəbul edirlər.'

Araşdırmanın tam nəticələri gələn ilin əvvəlində açıqlanacaq. ANU Milli Təhlükəsizlik Kolleci federal hökumət və universitetin birgə təşəbbüsüdür və bu araşdırma müstəqil şəkildə həyata keçirilib.