Paleontoloqlar ABŞ-ın Arizona ştatında yerləşən Petrified Forest Milli Parkında 209 milyon il əvvələ aid olan nadir fosil yatağı aşkar ediblər. Bu Trias dövrünə aid tapıntı, balıqlar, qurbağalar, tısbağalar, timsahabənzər yırtıcılar və bir çox digər canlıların fosillərini əhatə edir. Ən diqqətçəkən məqam isə Şimali Amerikada indiyə qədər tapılmış ən qədim pterosaurun qalıqlarıdır: 'Eotephradactylus mcintireae', yəni 'kül qanadlı sübh ilahəsi'.

Erkən dövr pterosaur fosillərinin tapılması çox çətindir. Bu uçan sürünənlər, bədənlərindən və həddindən artıq uzunlaşmış dördüncü barmaqdan yaranan dəri qanadları ilə havaya qalxırdılar. Kiçik ölçüləri və boş sümükləri uçuşu asanlaşdırırdı, lakin bu xüsusiyyətlər onların skeletlərinin fosilləşməzdən əvvəl məhv olmasına səbəb olurdu. Bu qədim pterosaurun çənə sümüyü, qanad sümüyü və dişinin tapılması paleontoloqlar üçün böyük bir uğur hesab edilir.

Smithsonian Milli Təbiət Tarixi Muzeyinin paleontoloqu Ben Kligman deyir ki, bu tapıntı ən az ehtimal olunan yerdə aşkar edilib. 209 milyon il əvvəl, bu dəniz qağayısı ölçüsündə olan sürünən indiki şərqi Arizonanın üzərində uçarkən, bölgə çaylarla keçilən bir daşqın düzənliyi idi. Kligman qeyd edir ki, çayların axını ilə daşınan çöküntülər bu incə sümükləri qoruyub saxlayıb.

Yeni tapılmış pterosaur 'kül qanadlı sübh ilahəsi' adını, fosil yatağının yaranmasına imkan verən vulkan külündən və pterosaur təkamülünün erkən dövrünü təmsil etməsindən alıb. Eyni zamanda, bu ad Smithsonian Muzeyinin preparatoru Suzanne McIntire-in şərəfinə verilib; məhz o, pterosaurun kiçik sümüklərini ilk dəfə aşkar edib. Araşdırma nəticələri 'Proceedings of the National Academy of Sciences' jurnalında dərc edilib.

Pterosaurun çənəsindəki aşınmış dişlərə əsaslanaraq, paleontoloqlar onun qədim çaylarda yaşayan pullu balıqlarla qidalandığını təxmin edirlər. Alimlər hesab edirlər ki, dünyada Trias dövrünə aid oxşar fosil yataqlarında daha çox 'Eotephradactylus' qalıqları tapıla bilər. Bu çaylar pterosaurun balıq və digər qida mənbələri ilə təmin edilməsi ilə yanaşı, onların sümüklərinin qorunması üçün də şərait yaradıb. Bu tapıntılar uçan sürünənlərin ilk dəfə planet boyunca necə yayıldığını daha yaxşı başa düşməyə kömək edir.

Fosil yatağında aşkar edilən bütün növləri, o cümlədən 'Eotephradactylus'u üzə çıxarmaq üçün on il davam edən zəhmətli iş tələb olunub. Paleontoloqlar burada zirehli timsahabənzər sürünənlər olan 'aetosaurs', iri yırtıcı 'metoposaurs' adlı super qurbağalar, böyük pullarla örtülmüş 'Vancleavea' adlı əjdaha-bənzər sürünənlər və nazik qabıqlı, boynunda tikanlar olan erkən tısbağaların qalıqlarını da tapıblar.

Kligman qeyd edir ki, bu fosil yatağında Trias dövründən sonra ekosistemlərdə üstünlük təşkil edəcək qurbağa, tısbağa və pterosaur kimi canlılar, tezliklə kütləvi məhv olma ilə yox olacaq arxaik qruplarla yanaşı yaşayırdılar. Bu tapıntılar paleontologiya sahəsində yeni səhifələr açmaqla yanaşı, qədim dünyanı daha dərindən öyrənməyə imkan verir.