Süni Neyronlar və Bioloji Sistemlər Arasındakı Körpü

ABŞ-ın Massaçusets Amherst Universitetinin mühəndisləri bioloji neyronların elektrik aktivliyini təqlid edən süni neyronlar hazırlayıblar. Bu texnologiya, bakteriyalar tərəfindən istehsal olunan zülal nanotelərindən istifadə edilərək yaradılıb və çox aşağı gərginliklə işləyir. Bu isə bioloji hüceyrələrlə birbaşa ünsiyyəti mümkün edir.

Tədqiqatın rəhbəri Şuay Fu deyir ki, insan beyni böyük miqdarda məlumatı çox az enerji sərf edərək emal edir. 'Məsələn, insan beyni bir hekayə yazmaq üçün yalnız 20 vatt enerji istifadə edir, lakin böyük dil modelləri, məsələn, ChatGPT, eyni işi görmək üçün bir meqavattdan çox enerji tələb edir.'

Texnologiyanın Enerji Səmərəliliyi

Əvvəlki süni neyron modelləri bioloji neyronlarla müqayisədə 10 dəfə çox gərginlik və 100 dəfə çox enerji tələb edirdi. Amma yeni texnologiya yalnız 0.1 volt gərginliklə işləyir ki, bu da insan bədənindəki neyronların səviyyəsinə uyğundur. Bu, ilk dəfədir ki, süni neyronlar bioloji neyronlarla birbaşa əlaqə yarada bilir.

Gələcək Tətbiqlər

Yeni texnologiyanın tətbiq sahələri genişdir. Bu, yalnız daha səmərəli kompüterlər yaratmaqla kifayətlənmir, həm də bədənlə birbaşa ünsiyyət qura bilən elektron cihazların inkişafına yol açır. Tədqiqatın rəhbərlərindən biri, professor Jun Yao qeyd edir ki, 'hazırda mövcud olan geyilə bilən cihazlar siqnalları analiz etmək üçün elektrik gücləndiricilərinə ehtiyac duyur. Yeni texnologiyamız isə bu addımı aradan qaldıraraq həm enerjiyə qənaət edir, həm də cihazların strukturunu sadələşdirir.'

Bakteriyaların Gücü

Bu süni neyronların əsasını təşkil edən nanotel zülalları Geobacter sulfurreducens adlı bakteriyadan əldə edilib. Bu bakteriya elektrik istehsal etmək qabiliyyəti ilə tanınır və alimlər tərəfindən artıq müxtəlif enerji səmərəli cihazlarda istifadə olunub. Bu cihazlar arasında tərlə işləyən biofilmlər, xəstəlikləri müəyyən edən 'elektron burun' və hətta havadan elektrik hasil edən qurğular var.

Bu tədqiqat ABŞ Ordusu Tədqiqat Ofisi, ABŞ Milli Elm Fondu, Milli Səhiyyə İnstitutu və Alfred Sloan Fondu tərəfindən dəstəklənib. Alimlər bu texnologiyanın gələcəkdə enerji səmərəliliyini artıraraq, insan həyatını daha da asanlaşdıracağına inanırlar.