Memristor Texnologiyasının Əsasları

Memristorlar, yəni “yaddaş rezistorları”, neuromorfik kompüterlərdə sinapsları əvəz etmək üçün ən perspektivli namizəd hesab olunur. Bu texnologiya həm məlumat saxlama, həm də hesablama funksiyasını bir yerdə yerinə yetirə bilir, bu da insan beyninin iş prinsipinə bənzəyir. İlk dəfə 1971-ci ildə amerikalı mühəndis Leon Chua tərəfindən nəzəri olaraq təqdim edilən memristor, 2008-ci ildə praktik olaraq kəşf edildi.

KAIST-in Son Nailiyyəti

Koreya Qabaqcıl Elm və Texnologiya İnstitutu (KAIST) bu sahədə liderdir. 2025-ci ilin yanvarında KAIST prezidenti Kvang Hyung Li, institutun səhvləri düzəldə və öyrənə bilən memristorun uğurla inkişaf etdirildiyini elan etdi. Bu memristor, video emalı zamanı hərəkət edən görüntünü fonundan ayırmaq və zamanla bu tapşırığı daha yaxşı yerinə yetirmək qabiliyyətinə malikdir. Nəticələr "Nature Electronics" jurnalında yayımlanıb.

Enerji Effektivliyi və Məhəllə Hesablama

Bu texnologiya süni intellekt tapşırıqlarının bulud serverləri yerinə yerli olaraq icra edilməsini mümkün edəcək. Bu, həm məxfilik, həm də enerji səmərəliliyi baxımından mühüm üstünlüklər təqdim edir. KAIST tədqiqatçıları Hakcheon Jeong və Seungjae Han memristorun işini insan beyninə bənzədərək, məlumatların eyni vaxtda və effektiv şəkildə emal olunduğunu bildiriblər.

Süni İntellektdə Yeni Dövr

KAIST həmçinin ultra yüksək sürətlə və minimal enerji sərfiyyatı ilə çalışan ilk süni intellekt superkeçirici çipini inkişaf etdirib. İnsan beyni saniyədə milyard-milyard riyazi əməliyyatı cəmi 20 vat enerji ilə yerinə yetirir. Süni intellektin beyin kimi hiper-effektiv işləməsi üçün memristor texnologiyasının inkişafı həlledici rol oynayır.

Singulyarlığa Yaxınlaşma

Memristorların təkmilləşdirilməsi süni intellektin insan beyninin funksiyalarını tamamilə təkrarlaya biləcək "beyin çipi"nin yaradılmasına doğru mühüm addımdır. Bu, süni intellektin insan zəkanını aşacağı an olan singulyarlığa yaxınlaşma deməkdir. Bununla belə, süni intellektin "zəka" anlayışı hələ də mübahisəli və çoxşaxəlidir. Bəzi alimlər bu texnologiyanın "yad zəkalar" yaratma ehtimalını irəli sürürlər.

İnsan Beyni və Süni İntellekt

Hazırda insan beyni hiper-effektiv hesablama baxımından üstünlük təşkil edir. Lakin memristorların inkişafı süni intellektin bir gün bu üstünlüyü ələ keçirə biləcəyini göstərir.