Biologiyada İnqilab: 80 İllik Qanun Yenidən Yazıldı

Mikroorqanizmlərin Böyümə Sərhədləri

Yapon alimləri, mikroorqanizmlərin böyümə prosesini izah edən 80 illik Monod tənliyini yenidən formalaşdıraraq, biologiyada universal böyümə qanunlarının təməlini qoyublar. Bu yenilik, ekoloji texnologiyalar və mikroorqanizmlərdən istifadə edən sənaye sahələri üçün yeni imkanlar yarada bilər.

Monod Tənliyinin Məhzəri

Monod tənliyi, Nobel mükafatlı kimyaçı Jak Monod tərəfindən hazırlanmış və mikroorqanizmlərin məhdudlaşdırıcı qida maddələrinə reaksiyasını izah edir. Yapon alimlər Jumpei Yamagishi və Tetsuhiro Hatakeyama, bu tənliyi daha geniş bir kontekstdə izah edən 'qlobal məhdudiyyət prinsipi' adlı yeni bir model təqdim ediblər.

Liebigin Minimum Qanunu ilə Birləşmə

Yeni model, Monod tənliyini Liebigin Minimum Qanunu ilə birləşdirərək daha kompleks bir sistem təqdim edir. Liebigin qanunu, bitkilərin böyüməsini məhdudlaşdıran fosfor və azot kimi resursları izah edir. Alimlər bu qanunu 'pilləli barel' metaforası ilə yenidən formalaşdırıblar. Bu metafora, məhdudlaşdırıcı faktorların ardıcıl şəkildə aktivləşdiyini göstərir.

Kompüter Modelləşdirməsi ilə Testlər

Yamagishi və Hatakeyama, E. coli bakteriyasının kompüter modelində bu prinsipi test ediblər. Analizlər göstərib ki, hüceyrələrdəki resursların fiziki paylanması böyümə əyrilərini formalaşdırır. Hatakeyama deyir: 'Böyümə əyriləri hüceyrələrdəki resursların fizikasından birbaşa yaranır, xüsusi biokimyəvi reaksiyalardan asılı deyil.'

İnsan və Sənaye Üçün Təsirləri

Bu araşdırma, mikroorqanizmlərdən istifadə edən sənaye sahələri üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Məsələn, probiotiklər, biofertilizatorlar və plastik tullantıları parçalaya bilən super-enzimlər yaratmaqda yeni perspektivlər açır. Yamagishi belə deyir: 'Hüceyrələrin və ekosistemlərin dəyişən mühitlərə necə reaksiya verdiyini daha yaxşı proqnozlaşdırmaq üçün universal böyümə qanunlarını anlamaq vacibdir.'

Təbiətin Sadəliyi

Mikroorqanizmlərin böyümə prosesində təbiətin incə sadəliyi açıq şəkildə görünür. Bu araşdırma, biologiyanın fundamental prinsiplərini daha geniş şəkildə anlamağa imkan verir və gələcəkdə ekoloji problemlərin həllində mühüm rol oynaya bilər.