Marsın Toz Fırtınaları: Təhlükələr və Yeni Araşdırmalar

Mars, Yer kürəsinin ən yaxın "qardaşı" hesab edilsə də, onun ultra-incə atmosferi, güclü radiasiyası və şiddətli toz fırtınaları insan missiyaları üçün ciddi təhlükələr yaradır. Çin alimləri bu problemləri daha yaxşı anlamaq üçün GoMars adlı yeni nəsil ümumi dövran modelini təqdim edib. Bu model Marsın toz dövranını simulyasiya etməklə planetin hava və iqlim proqnozlarının dəqiqliyini artırmağı hədəfləyir.

GoMars Modelinin İmkanları

Çin Elmlər Akademiyasının Atmosfer Fizikası İnstitutunun tədqiqatçıları tərəfindən hazırlanan GoMars modeli, Marsın atmosferindəki tozun hərəkətini, onun yaranmasını və yayılmasını ətraflı şəkildə əks etdirir. Tədqiqatçılar 50 Mars ili boyunca toz dövranını simulyasiya edərək, planetin hava şəraitinin ildən-ilə dəyişkənliyini uğurla təsvir ediblər.

Marsda toz fırtınaları, xüsusilə də planet-əhatəli fırtınalar, iqlim sisteminin əsas formalaşdırıcı amillərindən biridir. GoMars modeli bu fırtınaların başlanğıc tarixlərini, episentr nöqtələrini və yayılma yollarını dəqiq şəkildə müəyyən edə bilir. Bu nailiyyət, Marsın hava şəraitini daha yaxşı başa düşmək və gələcək missiyalar zamanı riskləri azaltmaq baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Əvvəlki Modellərlə Müqayisə

Araşdırma zamanı GoMars modeli, MarsWRF kimi qabaqcıl modellərlə müqayisə edilib və onların nəticələri arasında böyük uyğunluq qeydə alınıb. Bu, GoMars modelinin dəqiqliyini və etibarlılığını təsdiqləyir. Tədqiqatçılar həmçinin modelin səth küləyinin toz qaldırma potensialını analiz edərək, bu sahədə də yüksək performans əldə ediblər.

Gələcək Planlar: Toz və Su Dövranının İnteqrasiyası

Alimlər GoMars modelinə Marsın su dövranını da əlavə etməyi planlaşdırır. Bu, toz və su buxarının qarşılıqlı təsirini öyrənməyə imkan verəcək. Onların son məqsədi, Tianwen 3 missiyasından alınacaq real vaxt ölçmələrini inteqrasiya edərək Mars üçün gündəlik hava proqnozları təqdim edən əməliyyat sistemini yaratmaqdır.

Marsın sərt iqlimi və qeyri-sabit hava şəraiti gələcək missiyalar üçün böyük çətinliklər yaratsa da, GoMars modeli bu problemlərin həllində mühüm rol oynayacaq. Bu tədqiqat, həmçinin Marsın iqlim sistemini daha dərindən anlamağa və insanlıq üçün yeni üfüqlər açmağa kömək edir.