Çinin şərqində yerləşən Anhui əyalətinin paytaxtı Hefei şəhərində Beynəlxalq Dərin Kosmos Tədqiqatları Assosiasiyası (IDSEA) rəsmi olaraq bazar ertəsi günü təsis edildi. Bu yeni qlobal akademik qurum dərin kosmosun tədqiqinə yönəlib və kosmik texnologiyalar sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığı gücləndirmək məqsədini daşıyır. Bu təşəbbüs, eyni zamanda, bəşəriyyətin kosmosda ortaq gələcək qurmaq məqsədini əks etdirən mühüm bir addım kimi qiymətləndirilir.

IDSEA bir neçə tanınmış qurumun birgə təşəbbüsü ilə yaradılıb. Bunlar arasında Hefei şəhərində yerləşən Dərin Kosmos Tədqiqatları Laboratoriyası, Çin Milli Kosmik İdarəsinin Ay Tədqiqatları və Kosmik Proqramlar Mərkəzi, Çin Astronavtika Cəmiyyəti, Çin Kosmik Tədqiqatlar Cəmiyyəti və Fransanın başçılıq etdiyi "Planet Tədqiqatları, 2061 Üfüqləri" proqramı yer alır. Assosiasiyanın yaradılmasına 20 çinli akademik və 31 beynəlxalq alim dəstək verib.

Çinin Ay tədqiqatları layihəsinin baş dizayneri və Çin Mühəndislik Akademiyasının akademiki olan Vu Veyren assosiasiyanın ilk sədri seçilib. Vu vurğulayıb ki, bu assosiasiyanın yaradılması kosmik tədqiqatlarda qlobal əməkdaşlıq üçün böyük bir addımdır və Çinin beynəlxalq kosmik əməkdaşlıq və innovasiyalarda lider rolunu gücləndirəcək. O, həmçinin bildirib ki, assosiasiya ay və planet tədqiqatları, asteroid müdafiəsi kimi əsas sahələrə üstünlük verəcək. Bununla yanaşı, qlobal dərin kosmos missiyalarının tendensiyalarını araşdıracaq, akademik tədbirlər təşkil edəcək, beynəlxalq istedadları yetişdirəcək və kosmos idarəçiliyi üçün standartların müəyyənləşdirilməsinə töhfə verəcək. Assosiasiya, həmçinin kosmosun dinc və davamlı istifadəsini təşviq etməyi hədəfləyir.

Vu dünyanın müxtəlif ölkələrindən alimləri və mühəndisləri bu assosiasiyaya qoşulmağa və bəşəriyyətin kosmosun tədqiqindəki səylərinə töhfə verməyə dəvət edib.

Çin kosmos tədqiqatlarına bəzi ölkələrə nisbətən daha gec qoşulsa da, bu sahədə sürətlə böyük gücə çevrilib və beynəlxalq tərəfdaşlıqları təşviq etməkdə qərarlıdır. 2025-ci ilin aprel ayında Çin, Çanqe-5 missiyasından əldə edilən ay nümunələrinin elmi tədqiqat üçün Fransa, Almaniya, Yaponiya, Pakistan, Böyük Britaniya və ABŞ-dan olan institutlara borc verilməsinə icazə verdiyini açıqladı. Çin, həmçinin Mars tədqiqat proqramları üçün xarici tərəfdaşları əməkdaşlığa dəvət edib. 2028-ci ildə həyata keçirilməsi planlaşdırılan Tianven-3 missiyası Marsdan nümunələr gətirməyi və həyat əlamətlərini axtarmağı hədəfləyir.

Marsdan nümunələrin geri qaytarılması missiyası insanlıq tarixində ilk olacaq və bu, texniki baxımdan Apollon missiyalarından bəri kosmosda həyata keçirilən ən mürəkkəb layihələrdən biri kimi qiymətləndirilir.