DeepSeek: Çin startapı AI sənayesini silkələyir

Çin mənşəli DeepSeek startapı, süni intellekt (SI) sahəsində inqilab yaratmaqla yanaşı, ABŞ-ın bu sahədəki dominantlığını şübhə altına alıb. Şirkətin təqdim etdiyi DeepSeek-V3 və R1 modelləri daha az enerji, xərclə və qısa müddətdə təlim alaraq, dünya miqyasında diqqət çəkib.

DeepSeek nədir?

DeepSeek, 2023-cü ilin aprel ayında High-Flyer şirkətinin tərkibində bir laboratoriya kimi fəaliyyətə başlayıb. 2023-cü ilin mayında müstəqil bir startap olaraq ayrılan şirkət, ilk olaraq DeepSeek-V2 modelini təqdim edib. Bu model, ByteDance, Tencent və Baidu kimi Çin texnologiya nəhənglərinin məhsulları ilə rəqabət edə biləcək səviyyədə olsa da, daha aşağı əməliyyat xərcləri ilə fərqlənirdi.

2024-cü ilin dekabrında təqdim edilən DeepSeek-V3 modeli, 671 milyard parametrdən ibarət olub və cəmi 2 ay ərzində təlim alıb. Təlim xərcləri isə cəmi 5.6 milyon ABŞ dolları təşkil edib ki, bu da ABŞ-ın Meta və OpenAI kimi şirkətlərinin sərf etdiyi xərclərin yalnız 10%-nə bərabərdir.

DeepSeek-in üstünlükləri

DeepSeek-V3 modeli GPT-4 və Claude 3.5 Sonnet kimi qabaqcıl modellər ilə müqayisə edilə biləcək performans nümayiş etdirir. Model saniyədə 60 token emal etmək qabiliyyətinə malikdir və tamamilə açıq mənbəli (open-source) olması ilə diqqət çəkir. Bu, hər bir tərtibatçıya modeli pulsuz istifadə etmək imkanı yaradır.

2025-ci ilin yanvarında təqdim olunan DeepSeek-R1 modeli isə kompleks məntiqi tapşırıqları həll etmək üçün xüsusi olaraq dizayn edilib. R1 modelinin əməliyyat xərcləri OpenAI-nin o1 ailəsi ilə müqayisədə 20-50 dəfə azdır. Bundan əlavə, R1 və R1-Zero modelləri açıq mənbəli olduqları üçün geniş auditoriya tərəfindən istifadə edilə bilər.

ABŞ texnologiyasına təsirləri

DeepSeek-in təqdim etdiyi modellər, ABŞ-ın süni intellekt sahəsindəki dominant mövqeyini təhlükə altına alıb. Nvidia, DeepSeek-V3-ün təqdimatından sonra bir ticarət sessiyası ərzində 600 milyard ABŞ dolları dəyərində bazar kapitalını itirib. Bu, ABŞ səhm bazarının tarixində ən böyük birgünlük itki kimi qeydə alınıb.

ABŞ texnologiya şirkətləri, o cümlədən Meta, Google və OpenAI, DeepSeek-in əldə etdiyi uğurların sirrini öyrənmək üçün təcili tədbirlər görməyə başlayıblar. Meta, xüsusi olaraq “DeepSeek-in sirrini açmaq” məqsədilə dörd mühəndis qrupu yaradıb.

Çin modeli və senzura məhdudiyyətləri

DeepSeek-in məhsulları geniş funksionallığa malik olsa da, Çin hökumətinin senzura siyasətinə uyğun olaraq bəzi mövzulara toxunmur. Məsələn, Tienanmen Meydanı hadisələri və ya Prezident Xi Jinping haqqında müzakirələr chatbot tərəfindən bloklanır.

ABŞ-ın cavab tədbirləri

ABŞ hökuməti və texnologiya nəhəngləri DeepSeek-in yaratdığı rəqabətə cavab olaraq yeni strategiyalar hazırlayır. ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri artıq DeepSeek-in məhsullarının istifadəsini qadağan edib, təhlükəsizlik və etik narahatlıqları əsas gətirərək işçilərə bu texnologiyadan uzaq durmağı tövsiyə edib.

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Trump, DeepSeek-in uğurunu “oyanış zəngi” adlandıraraq, Amerika şirkətlərini daha az xərclə daha effektiv texnologiyalar yaratmağa çağırıb.

Nəticə

DeepSeek-in uğurları, süni intellekt sənayesində yeni bir dövrün başlanğıcını işarə edir. Şirkətin yüksək performanslı və az xərcli modelləri, ABŞ və digər Qərb texnologiya nəhənglərinə ciddi rəqabət yaradır. Bu, yalnız texnologiya sahəsində deyil, həm də qlobal iqtisadi və geosiyasi müstəvidə əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb ola bilər.