NASA-nın Cassini kəşfiyyatı

2005-ci ildə NASA-nın Cassini kosmik gəmisi Saturnun Enseladus peykinin cənub qütbündə qeyri-adi bir fenomen aşkar etdi. "Pələng zolaqları" adlanan çatlaqlardan su buxarı püskürürdü. Bu suyun mənbəyi, Enseladusun buzlu qabığının altında gizlənən geniş bir okeandır. Saturnun güclü cazibə qüvvələri bu okeanı daim sıxır və uzadır, onu maye halda saxlayır.

Cassini plümlərdən keçərkən yalnız su və duzlar deyil, müxtəlif üzvi birləşmələr də aşkar etdi. Bu kəşf, maye suda həll olunmuş üzvi molekulların həyatın yaranması üçün ilkin kimyəvi maddələr ola biləcəyini göstərdi. Bu, yad bir okeanda kimyəvi proseslərin baş verdiyinə dair ümidlər yaratdı.

Yeni tədqiqatın nəticələri

Lakin İtaliyanın Milli Astrofizika İnstitutundan Dr. Qreys Riçards tərəfindən aparılan son tədqiqat bu nəzəriyyəni yenidən qiymətləndirir. Araşdırma göstərir ki, üzvi molekullar bəlkə də okeandan gəlmir. Bunun əvəzinə, onlar Enseladusun səthində daha adi bir proses nəticəsində əmələ gələ bilər. Saturnun güclü maqnit sahəsi yüksək enerjili hissəcikləri tutaraq Enseladusun buzlu səthini daim bombardman edir və bu prosesdə üzvi molekullar yaranır.

Laboratoriya təcrübəsi

Bu hipotezi sınamaq üçün tədqiqatçılar Enseladusun şəraitini laboratoriyada təkrar etdilər. Su, karbon qazı, metan və ammonyakdan ibarət buz qarışığı minus 200 dərəcə Selsiyə qədər soyuduldu. Daha sonra bu süni buz yüksək enerjili hissəciklərlə bombardman edildi, Saturnun radiasiya mühitini təqlid edərək.

Nəticələr təəccüblü idi. Radiasiya karbon monoksid, sianat və ammonium kimi molekullarla yanaşı, amin turşularının molekulyar prekursorlarını da yaratdı. Amin turşuları, bildiyimiz kimi, zülalların əsasını təşkil edir və həyat üçün vacibdir.

Həyat ehtimalı hələ də qalır

Bu nəticələr üzvi birləşmələrin okeandan gəlmədiyini göstərsə də, Enseladusun okeanının həyat üçün əlverişli ola biləcəyini tam istisna etmir. Lakin plümlərdə üzvi molekulların tapılması bu okeanın yaşayış üçün uyğun olduğunu sübut etmir. Bəzi molekullar sadəcə kosmik şüaların buza təsirindən yaranmış ola bilər.

"Bu, Enseladusun okeanının yaşayış üçün uyğun olmadığını tam istisna etmir, lakin plümlərin tərkibinə əsaslanaraq bu barədə qənaətə gəlməyə ehtiyatlı yanaşmamızı tələb edir," - Dr. Qreys Riçards bildirib.

Gələcək missiyalar

İndi əsas çətinlik okeandan gələn üzvi birləşmələri radiasiya nəticəsində yarananlardan ayırmaqdır. Bunun üçün daha inkişaf etmiş missiyalar tələb olunur. Avropa Kosmik Agentliyinin 2050-ci illərə planlaşdırılan missiyası bu məqsədə xidmət edə bilər.

NASA-nın Cassini missiyası Enseladusda həyat axtarışı sahəsində mühüm addımlar atmışdır, lakin yeni tədqiqatlar bu mövzuda daha ehtiyatlı yanaşma tələb edir.