Google DeepMind, qədim mətnlərin bərpası və kontekstualizasiyası üçün yeni bir süni intellekt modeli təqdim edib. Aeneas adlanan bu model, Roma mifologiyasındakı qəhrəman Aeneasdan ilhamlanaraq adlandırılıb və tamamilə açıq mənbəli olaraq istifadəyə verilib. Bu vasitə, tarixçilərin ən çətin işlərindən birini — “paralelləri müəyyənləşdirməyi” sürətləndirir. Model, mətnlərin söz quruluşu, sintaksisi və ya coğrafi bölgələrə görə oxşarlıqlarını taparaq tarixçilərə əhəmiyyətli dərəcədə vaxt qazandırır.

Qədim Romalılar tərəfindən qoyulmuş çoxsaylı yazılar zamanla parçalanmış, aşınmış və ya zədələnmiş vəziyyətdədir. Bu mətnlərin itmiş hissələrini bərpa etmək isə kontekstual ipucları tələb edən yorucu bir prosesdir. Aeneas, minlərlə Latın yazısı arasında əlaqələri saniyələr içində təhlil edərək tarixçilərin işini asanlaşdırır. Google DeepMind-in verdiyi açıqlamaya görə, model hər bir mətni bir növ "tarixi barmaq izi" kimi təhlil edir və bu, yazıların geniş tarixi kontekst içində yerləşdirilməsinə kömək edir.

Modelin ən diqqətçəkən xüsusiyyətlərindən biri isə uzunluğu bilinməyən mətn boşluqlarını bərpa edə bilməsidir. Bu proses, bir növ hərfi sayı məlum olmayan krossvord tapmacasını doldurmağa bənzəyir. Aeneas həm də multimodal bir modeldir, yəni həm mətnləri, həm də vizual məlumatları təhlil edə bilir. DeepMind-ə görə, bu, mətnin mənşəyini müəyyənləşdirmək üçün istifadə edilən ilk çoxşaxəli yanaşmadır.

DeepMind, Aeneas-ın tarixçilərin mövcud iş axınına dəstəkçi bir vasitə olaraq dizayn edildiyini vurğulayır. Modelin məqsədi, "təfsir edilə bilən təkliflər" təqdim edərək tədqiqatçılara başlanğıc nöqtəsi verməkdir. Bu vasitəni sınaqdan keçirən bir tarixçi, "Aeneas-ın təqdim etdiyi paralellər mətnə baxışımı tamamilə dəyişdi. O, mətnin bərpası və xronoloji təsnifatı üçün həlledici olan detalları aşkar etdi," deyə bildirib.

Latın mətnləri üçün Aeneas-ın istifadəyə verilməsi ilə yanaşı, DeepMind, qədim Yunan mətnləri üçün nəzərdə tutulmuş Ithaca modelini də yeniləyib. İndi Ithaca, Aeneas-ın təqdim etdiyi kontekstual və bərpaedici imkanlardan faydalanır.

Tədqiqatçılar Aeneas-ı DeepMind-in "Predicting the Past" adlı veb-saytında sınaqdan keçirə bilərlər. Bundan əlavə, modelin kodu və məlumat dəstləri də açıq mənbəli olaraq təqdim edilib.