Kometlər Günəş sisteminin arxeoloji nümunələri kimi qəbul edilir. Onlar Günəş sisteminin ilkin formalaşma dövründən qalıb və tərkibləri erkən Günəş ətrafındakı mühit haqqında məlumat verir. ABŞ və Avropanın müxtəlif elmi institutlarının tədqiqatçıları tərəfindən yayımlanan yeni bir məqalədə ALMA (Atakama Böyük Millimetr Quraşdırması) vasitəsilə Halley tipli 12P/Pons-Brooks kometinin detallı spektral təsvirləri əldə edilmişdir. Bu tədqiqat, Yer üzərindəki suyun mənşəyini başa düşməyə kömək edə bilər.

Yer okeanlarındakı suyun üç müxtəlif növü mövcuddur: adi su (H2O), yarı-ağır su və ağır su. Yarı-ağır su molekulunda hidrogen atomlarından biri deuteriumla əvəz olunur. Yer okeanlarında hər 3,200 su molekulundan biri yarı-ağır su molekuludur. Astronomlar uzun müddətdir ki, bu D/H (deuterium/hidrogen) nisbətini öyrənirlər, çünki bu nisbət suyun mənşəyini müəyyənləşdirmək üçün mühüm dəlil hesab olunur. Yer üzərindəki suyun D/H nisbəti, suyun ilkin olaraq necə və haradan gətirildiyini göstərir.

Əvvəllər müşahidə olunan kometlərin əksəriyyətində okeanlardakı D/H nisbətindən daha yüksək nisbət qeydə alınmışdı. Bu, onların suyun əsas mənbəyi olub-olmaması ilə bağlı suallar doğururdu. Lakin son tədqiqatlar göstərir ki, Oort buludu və Yupiter ailəsi kometləri kimi fərqli mənşəyə malik olan bəzi kometlərdə Yer okeanlarındakı D/H nisbətinə uyğun gələn dəyərlər tapılmışdır. Bu isə həmin kometlərin Yerə su gətirən əsas amil ola biləcəyini göstərir.

Yeni tədqiqatda ALMA 2024-cü ilin aprel və may aylarında 12P/Pons-Brooks kometinin komasını izləyib. Bir həftəlik davamlı müşahidə zamanı yarı-ağır su ilə bağlı məlumatlar toplanıb. Bundan əlavə, adi suyun daha güclü spektral siqnalı bir günlük müşahidədə qeydə alınıb. Tədqiqatçılar metanol qazını su istehsalındakı dəyişikliklərin proqnozlaşdırılması üçün model kimi istifadə ediblər. NASA-nın İnfraqırmızı Teleskop Qurğusundan alınan məlumatlarla su və yarı-ağır suyun komanın nüvəsindən sublimasiya yolu ilə çıxdığı təsdiq edilmişdir.

Bu tədqiqatın mühüm bir nailiyyəti də Halley tipli komet üçün məkan məlumatlarının ilk dəfə əldə edilməsidir. Bu məlumatlar, kometlərin fizikasını daha yaxşı başa düşmək üçün gələcək tədqiqatlarda istifadə edilə bilər. Tədqiqatçılar həmçinin fərqli komet növlərinin eyni mənşəyə malik ola biləcəyi nəzəriyyəsini irəli sürüblər. Onların fikrincə, bu kometlər Günəş sisteminin ilkin dövründə bir-birinə yaxın məsafələrdə, təxminən 10 AU (astronomik vahid) daxilində formalaşıblar.

Bu nəzəriyyəni tam təsdiqləmək üçün daha çox məlumat tələb olunur. Lakin bu tədqiqat göstərir ki, kometlər yalnız səmanı işıqlandıran gözəl səyyar cisimlər deyil, həm də Günəş sisteminin milyard illik tarixində birləşdirici bir elementdir. Onların Yer okeanlarının yaranmasında mühüm rol oynadığı ehtimalı isə xüsusilə maraq doğurur. Gələcəkdə daha çox məlumat toplanması ilə bu sirli səyyar cisimlər haqqında daha dərin biliklər əldə etmək mümkün olacaq.