Elm və Kosmos
James Webb Teleskopu 'Sonsuzluq Qalaktikası'nı kəşf etdi: Qara dəliklərin yaranması ilə bağlı yeni nəzəriyyə irəli sürülür
46
Süni intellekt
Oxumaq vaxt alır?
Məqalələri dinləyə bilərsizJames Webb Kosmik Teleskopu (JWST) vasitəsilə edilən son müşahidələr elm dünyasında yeni müzakirələrə səbəb olub. Alimlər 'Sonsuzluq Qalaktikası' adlandırdıqları qeyri-adi bir qalaktika qrupunu kəşf ediblər. Bu qalaktika qrupunun müşahidələri, bəzi superkütləvi qara dəliklərin necə yarandığını izah edən 'birbaşa çökmə' nəzəriyyəsini dəstəkləyə bilər.
'Sonsuzluq Qalaktikası' adı bu strukturun görünüşünə əsaslanır. İki kompakt, qırmızı nüvə və hər birinin ətrafında üzükşəkilli strukturlar bu qalaktika qrupuna sonsuzluq simvolunu xatırladan bir forma verir. Lakin daha maraqlısı bu qalaktika qrupunun daxili quruluşudur. Alimlərin fikrincə, Sonsuzluq Qalaktikası iki spiral qalaktikanın birləşməsi nəticəsində yaranıb. Bu qalaktikaların arasında isə böyük qaz buludu içərisində gənc bir superkütləvi qara dəlik yerləşir.
Superkütləvi qara dəliklər Günəşin kütləsindən yüz minlərlə, milyonlarla və hətta milyardlarla dəfə böyük ola bilər. Bu konkret qara dəliyin isə təxminən bir milyon dəfə böyük olduğu bildirilir.
'Sonsuzluq Qalaktikası' müşahidələri, superkütləvi qara dəliklərin yaranması ilə bağlı 'birbaşa çökmə' nəzəriyyəsini dəstəkləyir. Əksər qara dəliklər böyük ulduzların çökməsi nəticəsində yaranır. Lakin superkütləvi qara dəliklərin mövcudluğu xüsusilə Böyük Partlayışdan qısa müddət sonra formalaşanlar üçün izahını tapmaqda çətinlik yaradır. Bir nəzəriyyəyə görə, kiçik qara dəliklər zamanla birləşərək superkütləvi qara dəliklər yaradır. Lakin bəzi alimlər düşünür ki, bəzi superkütləvi qara dəliklər qaz buludlarının birbaşa çökməsi nəticəsində yaranır. Sonsuzluq Qalaktikası bu nəzəriyyə üçün ən güclü sübutlardan biri ola bilər.
Tədqiqatın aparıcı müəlliflərindən biri olan Pieter van Dokkum, əldə edilən nəticələri belə şərh edib: "Sonsuzluq Qalaktikası'nın məlumatlarına baxaraq, birbaşa çökmə prosesinin burada necə baş verə biləcəyini anlamağa çalışdıq. İki disk qalaktika toqquşur və nəticədə ulduzların üzükşəkilli strukturları yaranır. Bu toqquşma zamanı qaz sıxılır və şok dalğalarına məruz qalır. Bu sıxılma kifayət qədər güclü ola bilər ki, nəticədə sıx bir düyün yaranır və bu düyün qara dəliyə çevrilir."
Bununla belə, tədqiqat qrupu nəzəriyyəni tam təsdiqləmək üçün daha çox məlumatın lazım olduğunu vurğulayıb. Van Dokkum əlavə edib: "Hazırkı məlumatlar nəzəriyyəni gücləndirir və bəzi alternativ izahları aradan qaldırır. Amma biz hələ də bu məlumatları daha dərindən araşdırmalı və başqa ehtimalları qiymətləndirməliyik."
'Sonsuzluq Qalaktikası' ilə bağlı araşdırmalar davam edir və alimlər bu məlumatların qara dəliklərin yaranması ilə bağlı anlayışımızı daha da genişləndirəcəyinə ümid edirlər.