Kainatın sirri: “Asimmetrik” olduğunu necə sübut edilə bilər?

Kainatın Homojenliyi Şübhə Altında

Beynəlxalq alimlər qrupu tərəfindən aparılan yeni araşdırma kainatın homojen və izotrop olmadığını iddia edir. Bu, kosmologiyanın əsas prinsiplərindən biri olan Kosmoloji Prinsipin pozulması deməkdir və mövcud nəzəriyyələrə ciddi təsir edə bilər.

Kosmoloji Prinsip nədir?

Kosmoloji Prinsipə görə, kainatın hər hansı bir hissəsi digərindən xüsusi deyil. Bu prinsipin əsasını təşkil edən Copernicus prinsipi isə insanın kainatın mərkəzində olmadığını vurğulayır. Fermilab-dan Albert Stebbins bu barədə deyir: 'Kosmoloji Prinsip astronomiyanın əsas daşlarından biridir və bir çox kosmoloji modellərin statistik testlərində mühüm rol oynayır.'

Kosmik Mikrodalğa Fonundakı Anomaliyalar

Araşdırma kainatın yaranmasından təxminən 400000 il sonra formalaşan kosmik mikrodalğa fonunun (CMB) temperatur paylanmasında qeyri-adi anomaliyaları üzə çıxarıb. NASA-nın COBE və WMAP missiyaları CMB-nin temperaturunu 2.726 Kelvin (-270 dərəcə Selsi) kimi ölçüb. Amma bu temperatur paylanmasında kiçik, lakin əhəmiyyətli fərqlər var. Avropa Kosmik Agentliyi bunu belə izah edir: 'Bu kiçik temperatur fərqləri qalaktikaların yaranacağı yerlərin toxumları kimi təsəvvür edilə bilər.'

Dipol Anomaliyası

Oxford Universitetinin professoru Subir Sarkar dipol anomaliyasını izah edərək deyir: 'CMB-dəki ən böyük temperatur fərqi dipol anomaliyasıdır. Səmanın bir tərəfi daha isti, əks tərəfi isə daha soyuqdur – təxminən mində bir fərqlə.' Bu anomaliya Lambda-CDM modelini birbaşa təhdid etməsə də, kosmoloji məlumatların daha geniş analizini tələb edir.

Ellis-Baldwin Testinin Nəticələri

Ellis-Baldwin testi kainatın homojenliyini yoxlamaq üçün istifadə olunur. Son araşdırma göstərir ki, CMB-dəki temperatur fərqləri ilə maddə paylanması arasındakı əlaqə gözlənilən kimi deyil. Sarkar deyir: 'Kosmik dipol anomaliyası standart kosmoloji model üçün ciddi bir problem olaraq ortaya çıxıb.'

Növbəti Addımlar

Lambda-CDM modelinin tamamilə yenidən nəzərdən keçirilməsi tələb oluna bilər. Yeni məlumatlar Vera Rubin Rəsədxanası, Square Kilometre Array və Euclid kimi missiyalardan gözlənilir. Sarkar əlavə edir: 'Əgər bu nəticələr təsdiqlənərsə, kosmologiyada ciddi dəyişikliklər baş verə bilər.'

Araşdırma 'Reviews of Modern Physics' jurnalında dərc olunub.