Süni İntellektin Dövlət Qurumlarında Rolunun Artması

Kolumbiyada dövlət qurumları süni intellektdən (Sİ) geniş şəkildə istifadə edir. Bu texnologiya iş yükünü azaltmaq və effektivliyi artırmaq üçün əvəzolunmaz vasitəyə çevrilib. Dövlət məmurları hüquqi sənədlərin hazırlanmasından tutmuş, ictimai müraciətlərə cavablandırılmasına qədər müxtəlif sahələrdə ChatGPT və digər İA vasitələrindən istifadə edirlər. Məsələn, Bogotanın dövlət yenidənqurma qurumu RenoBo-da bir məmur belə deyib: 'Hüquqi sorğulara cavab hazırlamaq üçün süni intellektdən istifadə etməliyik.' Lakin bu yanaşma həmkarlarının bir hissəsində narazılıq doğurub. Onlardan biri deyib: 'Bir vətəndaş olaraq, hüquqi sorğuma bir botun cavab verməsi məni məyus edər.'

Etik və Təhlükəsizlik Problemləri

Süni intellektin istifadəsi ilə bağlı ən böyük narahatlıq onun yaratdığı 'halüsinasiyalar' və məlumat məxfiliyidir. 2024-cü ildə Kolumbiya Konstitusiya Məhkəməsi süni intellektin səhv qərarlarına diqqət çəkərək, bu texnologiyadan istifadəyə dair xəbərdarlıq edib. 2025-ci ildə isə Ali Məhkəmə bir qərarı ləğv etdi, çünki həmin qərar mövcud olmayan hüquqi sənədlərə əsaslanmışdı. Bundan sonra məhkəmə işçilərinə süni intellektdən istifadəyə dair təlimatlar göndərildi. Təlimatda belə yazılıb: 'Süni intellekt yalnız bir vasitədir, amma sizin peşəkar mühakimənizi əvəz edə bilməz.'

Qaydaların Olmaması

Kolumbiyadakı dövlət qurumlarının əksəriyyətində süni intellektdən istifadə ilə bağlı konkret qaydalar yoxdur. Aparılan araşdırmalara görə, yalnız altı dövlət qurumu süni intellektin istifadəsi ilə bağlı müəyyən təlimatlar hazırlayır. Digər 12 qurum isə bu sahədə heç bir addım atmayıb. Məmurların əksəriyyəti bu texnologiyadan şəxsi təşəbbüsləri ilə istifadə edir və məlumatların məxfiliyinə dair ciddi tədbirlər görülmür. Məsələn, bir məmur qeyd edir ki, 'süni intellektə hüquqi sənədlərin xülasələrini vermək, məlumatların sızması riski yaradır.'

İnsanların Həyatına Təsiri

Süni intellektin istifadəsi dövlət işçilərinin həyatına həm müsbət, həm də mənfi təsir göstərir. Bəzi məmurlar bu texnologiyanın işlərini asanlaşdırdığını və vaxtlarına qənaət etdiyini bildirirlər. Digərləri isə süni intellektdən istifadənin etik problemlər yaratdığını düşünürlər. Məsələn, Bogota şəhərinin bir məmuru bildirib ki, 'ChatGPT-nin hazırladığı sənədləri oxuyanda yanlış məlumatlara rast gəlmək mümkündür.'

Təlim və Maarifləndirmə Ehtiyacı

Dövlət sektorunda çalışanların əksəriyyəti süni intellektdən istifadə ilə bağlı təlimlərdən keçməyib. Araşdırmalar göstərir ki, dövlət işçilərinin yalnız 10%-i bu texnologiya ilə bağlı təlim alıb. Təlimlərin olmaması məmurlar arasında texnologiyadan düzgün istifadə edilməməsinə və məlumatların təhlükəsizliyinə dair narahatlıqların artmasına səbəb olur. Kolumbiya hökuməti bu sahədə təcili tədbirlər görməli və süni intellektin istifadəsini tənzimləyən qaydalar hazırlamalıdır.