Təkrarlanan Gamma Partlayışının Kəşfi

2025-ci ilin 2 iyulunda NASA-nın Fermi teleskopu tərəfindən qeydə alınan GRB 250702B adlı gamma partlayışı astronomlar arasında böyük maraq doğurdu. Bu partlayış, təkrarlanan epizodlarla 24 saat ərzində davam etmişdir. Adətən gamma partlayışları bir neçə saniyə və ya dəqiqə çəkən, təkrarlanmaz hadisələrdir. Bu fenomenin qeyri-adiliyi mövcud nəzəriyyələrə uyğun gəlmir.

Müşahidələr və Analizlər

Partlayışın ilkin müşahidələri Fermi teleskopu ilə aparılmışdır. Daha sonra Çin istehsalı Einstein Probe rentgen teleskopu ilə əvvəlki aktivlik mərhələləri aşkar edilmişdir. Partlayışın mənbəyinin dəqiq yerini müəyyən etmək üçün Avropa Cənub Rəsədxanasının VLT teleskopu və HAWK-I kamerası istifadə edilmişdir. Bu müşahidələr nəticəsində GRB 250702B-nin mənşəyinin uzaq bir qalaktika olduğu təsdiqlənmişdir.

Fenomenin Gücü və Enerjisi

Bu qalaktika milyardlarla işıq ili uzaqlıqda yerləşir. Astronomlar belə bir məsafədən görünən gamma partlayışının enerjisinin gözləniləndən qat-qat böyük olduğunu vurğulayırlar. Dublin Universitetindən Antonio Martin-Karrillo bu hadisənin mövcud nəzəri anlayışları dəyişdirdiyini bildirib.

Nəzəriyyələr və Çətinliklər

GRB 250702B-nin mənşəyini izah etməyə çalışan nəzəriyyələr arasında ulduz kollapsı və qara dəlik tərəfindən ulduzun parçalanması ehtimalları var. Ancaq bu izahlar partlayışın uzunmüddətli təkrarlanan xarakterini tam izah edə bilmir. Astronomlar hadisənin fiziki mənşəyini anlamaq üçün James Webb teleskopu və digər alətlərdən istifadə edirlər.

Elmi Əhəmiyyət və Gələcək Araşdırmalar

GRB 250702B, gamma partlayışlarının öyrənilməsində dönüş nöqtəsi hesab edilir. Bu hadisə, kosmik partlayışların daha mürəkkəb və müxtəlif olacağını göstərir. Növbəti aylar ərzində davam edəcək müşahidələr bu fenomenin yeni bir sinif hadisə olduğunu təsdiqləyə bilər. Araşdırmanın ilkin nəticələri "The Astrophysical Journal Letters" jurnalında dərc olunmuşdur.