Mars Vulkanlarında Mədənçilik Üçün Yeni Yanaşma

Marsın fərqli bölgələri resurs baxımından müxtəlif üstünlüklərə malikdir, lakin geoloqların fikrincə, qırmızı planetin tam potensialını açmaq üçün vulkanlara diqqət yetirmək lazımdır. Olympus və Elysium Mons kimi Mars vulkanlarının yamaclarında nikel, titan və xrom kimi qiymətli materialların mövcudluğu ehtimal edilir. Bu materialların təhlükəsiz şəkildə çıxarılması məsələsi, Divij Gupta və Arkajit Aich tərəfindən aparılan yeni tədqiqatda araşdırılıb.

Vulkan Yamaçlarının Xəritələşdirilməsi

Tədqiqatçılar ilk addım olaraq, Mars Orbiter Laser Altimeter-dən əldə edilən məlumatlardan istifadə edərək, hədəf mədənçilik sahələrinin topoqrafik xəritəsini hazırlayıblar. Xəritələşdirmə nəticəsində məlum olub ki, ərazilərin əksəriyyəti ənənəvi rover əməliyyatları üçün kifayət qədər təhlükəsiz olan 2 dərəcədən az meyllidir. Lakin kaldera yaxınlığında və bəzi yamaclarda dik ərazilər də mövcuddur.

Tədqiqatçılar yamacların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün "təhlükəsizlik faktoru" adlı yeni bir yanaşma təklif ediblər. Bu faktor yamacın sürüşməyə qarşı müqavimətini ölçür. Əgər bu dəyər 1.0-dan böyükdürsə, yamac "təhlükəsiz" hesab olunur.

Mədənçiliyin Texniki Yanaşmaları

Materialların çıxarılması üçün müxtəlif metodlar təklif olunub. Bir yanaşma "terraza metodu"dur. Bu metodda torpaq mərtəbələrə bölünür və səviyyələr arasında rampalar qurularaq yamac stabilliyi təmin edilir. Alternativ olaraq, "ankerləmə qazma" metodu təqdim edilib. Bu metodda qazma başlığı yerli torpağa bərkidilir və yüksək güclü əməliyyatlarla materiallar çıxarılır.

Daşınma və Emal Problemləri

Çıxarılan materialların emal üçün bazaya daşınması məsələsi də müzakirə olunub. Yol və dəmir yolu arasında seçim analiz edilib. Nəticədə, dəmir yolunun daha səmərəli olduğu qənaətinə gəlinib, lakin bu, daha böyük ilkin investisiya tələb edir və yalnız genişmiqyaslı fəaliyyət zamanı həyata keçirilə bilər.

Yeni Rover Dizaynı

Tədqiqat çərçivəsində mədənçilik üçün yeni rover modeli də dizayn edilib. Bu roverin çəkisi təxminən 2.1 ton təşkil edir və Perseverance roverinə bənzər altı təkərli dizayna malikdir. O, robot qolu ilə təchiz olunub və enerji təchizatı üçün radioizotop termoelektrik generatorundan istifadə edir. Bundan əlavə, rover özünü təmizləyən vibrasiya xüsusiyyətinə malik günəş panelləri ilə təchiz olunub.

Gelecek Perspektivlər

Bu sistem Mars vulkanlarının yamaclarında qiymətli materialların uğurla çıxarılması üçün mühəndis yanaşma təklif edir. Lakin bu yanaşmanın Marsın kolonizasiyası prosesində hansı prioritetlərə malik olacağı hələ dəqiq bilinmir. Yalnız zaman göstərəcək ki, bu texnologiya Marsın gələcək inkişafında nə qədər mühüm rol oynayacaq.