Marsın nüvəsi: Yeni kəşf

NASA-nın InSight missiyası, Marsın daxili strukturunu araşdıraraq onun möhkəm bir iç nüvəyə sahib olduğunu aşkar edib. Bu kəşf, Marsın nüvəsinin tamamilə yumşaq olduğu yönündəki əvvəlki elmi nəzəriyyələri təkzib edir.

Elmi fon və kəşfin əhəmiyyəti

Marsın nüvəsi haqqında əvvəlki tədqiqatlar, nüvənin içərisində yüngül elementlərin çox olduğunu və bunun nüvənin kristallaşmasını çətinləşdirdiyini göstərirdi. Lakin InSight missiyasının seysmik məlumatları, Marsın ən dərin nüvəsində 600 kilometr diametrində möhkəm bir kütlə olduğunu ortaya çıxardı.

InSight missiyasının rolu

InSight, 2018-2022-ci illər arasında Marsda seysmik dalğaları izləyərək planetin daxili quruluşunu xəritələndirdi. Bu dalğalar, Marsın qabıq, ərimiş mantiya və sıx nüvədən ibarət olduğunu ortaya qoydu. Lakin Marsın nüvəsi ilə bağlı kritik fərqlər, planetin daxili quruluşunun daha dərin araşdırılmasını tələb etdi.

Tədqiqat metodları

Araşdırma zamanı InSight yalnız bir seysmik stansiya ilə işlədiyi üçün tədqiqatçılar, Mars səthinə çırpılan meteoritlərin yaratdığı seysmik dalğalardan istifadə etdilər. 23 yüksək siqnal-səs nisbətli hadisə müəyyənləşdirildi və bu dalğalar nüvənin möhkəm iç hissəsindən keçdiyini təsdiqlədi.

Mars və Yer nüvəsinin müqayisəsi

Marsın nüvəsi əsasən dəmir və yüngül elementlər (kükürd, oksigen və karbon) qarışığından ibarətdir. Bu elementlər nüvənin ərimə temperaturunu endirməli idi, lakin seysmik məlumatlar nüvənin möhkəm olduğunu göstərir. Marsın nüvəsindəki bu fərqlərin planetin qlobal maqnit sahəsinin olmaması ilə əlaqəli olduğu düşünülür.

Elmi nəticələr və gələcək araşdırmalar

Araşdırma nəticələri Marsın daxili quruluşunun daha dərindən başa düşülməsi üçün yeni modellərin hazırlanmasını tələb edir. Bu modellər Marsın maqnit sahəsinin necə itirildiyini və planetin termal-kimyəvi təkamülünü daha aydın şəkildə ortaya qoya bilər. Tədqiqatçılar, Marsın iç nüvəsinin ölçüsü və xüsusiyyətlərinin, planetlərin formalaşma və təkamül mexanizmlərinin daha yaxşı anlaşılmasına kömək edəcəyini vurğulayırlar.

Araşdırma Nature jurnalında nəşr olunub.