Elm və Kosmos
Merkuri planetindən ilk meteorit nümunələri aşkar edilə bilər
2
Süni İntellekt
Oxumaq vaxt alır?
Məqalələri dinləyə bilərsizTədqiqatçılar 2023-cü ildə Sahara səhra bölgəsində tapılan iki meteoritin Merkuri planetindən gəlmiş ola biləcəyini iddia edirlər. Əgər bu iddia təsdiqlənərsə, bu, Günəş sisteminin ən az öyrənilən qayalı planetindən dünyaya gəlib çatan ilk meteorit nümunəsi olacaq. Merkuri, Günəşə çox yaxın olduğu üçün onun tədqiqi hətta kosmik aparatlarla belə çətinlik yaradır. Bu günə qədər yalnız iki pilotsuz kosmik gəmi - 1973-cü ildə göndərilən Mariner 10 və 2004-cü ildə göndərilən MESSENGER - Merkuri planetinə yaxınlaşıb. Üçüncü kosmik gəmi, BepiColombo, hazırda yoldadır və 2026-cı ilin sonlarında Merkuri orbitinə daxil olması planlaşdırılır. Merkurinin geologiyası və tərkibi haqqında məlumatlar olduqca məhduddur. Alimlər indiyə qədər Merkuri planetinin səthindən dünyaya düşmüş meteorit nümunələrini araşdıra bilməyiblər. Bunun əksinə olaraq, Ay və Marsdan gələn 1100-dən çox meteorit nümunəsi artıq Meteoritik Cəmiyyətin bazasında qeyd edilib. Bu meteoritlər Ay və Marsın səthindən asteroid təsirləri nəticəsində qopmuş parçalar kimi kosmosda uzun bir səyahətdən sonra Yer planetinə çatıblar. Merkuri planetindən gələn meteoritlər xüsusilə maraqlıdır, çünki bu, planetin səthi, geologiyası və Günəş sisteminin erkən formalaşması haqqında daha çox məlumat əldə etmək üçün yeni imkanlar yarada bilər. İngiltərənin Açıq Universitetindən Ben Rider-Stokes və onun həmkarları tərəfindən aparılan araşdırma nəticəsində tapılan Northwest Africa 15915 (NWA 15915) və Ksar Ghilane 022 (KG 022) adlı iki meteoritin Merkuri planetinə aid olduğu iddia edilir. Araşdırma nəticələri iyun ayında Icarus jurnalında dərc edilib. Meteoritlərin Merkuri planetinə aid olduğunu təsdiqləmək üçün bir sıra kimyəvi və mineralogiya analizləri aparılıb. MESSENGER kosmik aparatı tərəfindən Merkuri səthində aşkar edilən olivin və piroksen mineralları bu meteoritlərin tərkibində də tapılıb. Bununla belə, meteoritlərdə Merkuri səthində dominant olduğu güman edilən plagioklaz minerallarının izləri çox azdır. Əsas mübahisə nöqtəsi meteoritlərin yaşıdır. Araşdırmalar göstərir ki, bu parçalar təxminən 4.5 milyard il əvvəl formalaşıb, halbuki Merkuri səthinin yaşı təxminən 4 milyard il olaraq hesab edilir. Bu 500 milyon illik fərq tədqiqatçılar arasında mübahisə yaradır. Rider-Stokes bu uyğunsuzluğun MESSENGER-in məlumatlarının dəqiqliyinin məhdud olmasından qaynaqlandığını iddia edir. O əlavə edir ki, Merkuri səthindən nümunələr qaytarılmadan və ya birbaşa səth araşdırılmadan bu meteoritlərin mənşəyini tam təsdiqləmək və ya inkar etmək mümkün olmayacaq. Bununla belə, Rider-Stokes və onun həmkarları araşdırmalarını davam etdirərək yeni tapıntıları bu həftə Avstraliyanın Perth şəhərində keçirilən Meteoritik Cəmiyyətin illik toplantısında təqdim edəcəklər. Onlar hesab edirlər ki, bu nümunələr Merkuri planetinin erkən tarixi və geoloji prosesləri haqqında daha çox məlumat əldə etmək üçün tədqiqatçıların diqqətində qalacaq. Merkurinin səthindən nümunələr gətirmək üçün missiya həyata keçirmək çox çətin və bahalı olacağı üçün meteoritlərin mənşəyini təsdiqləmək astronomlar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.