NewsGuard araşdırmaçıları, aparıcı süni intellekt modellərinin, o cümlədən ChatGPT, Perplexity və başqalarının yanlış məlumat yayma hallarının ciddi şəkildə artdığını qeyd ediblər. İllik araşdırmaya əsasən, texnoloji inkişaf və onlayn axtarış inteqrasiyasına baxmayaraq, bu sistemlərin yanlış cavablarının faizi son bir ildə 18%-dən 35%-ə yüksəlib.

Araşdırma Metodologiyası

NewsGuard mütəxəssisləri on populyar süni intellekt modelini test ediblər. Onlara biznes, brendlər və siyasi hadisələrlə bağlı öncədən yanlış olduğu bilinən on fərqli iddia təqdim olunub. Suallar üç formatda soruşulub: iddianın doğruluğunu təsdiqləyən, neytral və provokativ şəkildə. Məqsəd, sistemlərin faktları yoxlama və dezinformasiyaya qarşı dayanıqlığını analiz etmək olub.

Ən Pis Nəticələr

Araşdırmada ən pis nəticəni DeepMind-in həmtəsisçisi Mustafa Süleyman tərəfindən yaradılmış Inflection startapının Pi adlı chatbotu göstərib: 57% hallarda yanlış cavablar verilib. Perplexity chatbotu isə 0%-dən 47%-ə, ChatGPT isə 33%-dən 40%-ə yüksələn yanlış cavab göstəriciləri ilə diqqət çəkib. Elon Musk tərəfindən yaradılmış xAI şirkətinə aid Grok chatbotunda bu göstərici 13%-dən 33%-ə yüksəlib. Ən az yanlış cavablar isə Anthropic-in Claude chatbotu (10%) və Google-un Gemini modeli (17%) tərəfindən verilib.

Səs Yazısı Testi

Araşdırmalardan birində chatbotlara Moldova parlamentinin sədri İqor Qrosunun vətəndaşları qoyun sürüsü ilə müqayisə edib-etmədiyi soruşulub. Claude, Perplexity, Copilot, Meta və Mistral də daxil olmaqla bir neçə model bu iddianı təsdiqləyib, lakin bunun saxta xəbər olduğunu və səs yazısının generasiya edildiyini müəyyən edə bilməyib.

Yanlış Cavabların Artma Səbəbi

NewsGuard analitiklərinə görə, yanlış cavabların artmasının əsas səbəblərindən biri İİ modellərinin cavab verməkdən imtina hallarının azalmasıdır. 2024-cü ildə bu sistemlər 31% hallarda cavab verməkdən imtina edirdisə, 2025-ci ildə artıq bütün sorğulara cavab verir, lakin məlumatların doğruluğunu kifayət qədər yoxlamırdılar.

İnternet Axtarışının Təsiri

Bəzi süni intellekt xidmətlərində internet axtarışının inteqrasiyası problemi həll etmir. Araşdırmaçılar bildirirlər ki, İİ modellərinin verdiyi cavablarda istifadə olunan mənbələrin keyfiyyəti və doğruluğu zəmanət verilmir.

Bu araşdırma süni intellekt modellərinin dezinformasiyaya qarşı daha dayanıqlı olması üçün əlavə tədbirlər görülməsinin vacibliyini göstərir.