Ölü Dənizin Geoloji Sirri

Ölü Dəniz dünyanın ən duzlu su hövzəsi olaraq tanınır. Alimlər bu terminal gölün altında nəhəng duz yataqlarının formalaşdığını aşkar ediblər. Bu yataqların yaranması, gölün kimyası və su səviyyəsinin dəyişməsi ilə sıx əlaqəlidir.

Tədqiqatın Əsas Məqamları

Kaliforniya Universitetindən professor Eckart Meiburg və İsrail Geoloji Tədqiqat Mərkəzindən Nadav G. Lensky tərəfindən aparılan araşdırmalarda “duz qarı” fenomeninin göl dibinə duzun yavaş-yavaş çökdüyü mexanizmi izah edilib. Bu proses, duz yataqlarının formalaşmasında əsas rol oynayır.

Ölü Dənizin Kimyəvi Dəyişiklikləri

1980-ci illərdə Ölü Dəniz “meromiktik” göl kimi təsvir edilirdi. Bu, gölün üst təbəqələrində daha az sıxlıqda və isti su, alt təbəqələrdə isə daha sərin və çox duzlu su olduğu deməkdir. İordaniya çayının su axınının azaldılması bu balansı dəyişdirərək gölü “holomiktik” vəziyyətə gətirib. Bu dəyişikliklər gölün illik təbəqə qarışmalarına səbəb olur və duz yataqlarının yaranmasını sürətləndirir.

Messinian Duz Böhranı ilə Oxşarlıqlar

Araşdırma zamanı alimlər Ölü Dənizin geoloji keçmişini Aralıq dənizinin Messinian Duz Böhranı ilə müqayisə ediblər. Təxminən 5.96-5.33 milyon il əvvəl Aralıq dənizi Şimal Atlantikdən su axınını itirərək qurumağa başlayıb. Ölü Dənizdə baş verən proseslər bu tarixi hadisənin müasir analoqu kimi qəbul edilir.

İqlim Dəyişikliyinə Təsir

Bu araşdırma yalnız geoloji keçmişi anlamağa deyil, həm də sahil xəttlərinin dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi fonunda necə dəyişəcəyini öyrənməyə kömək edə bilər. Ölü Dəniz, bu prosesləri öyrənmək üçün dünyada yeganə təbii laboratoriya kimi ön plana çıxır.

Alimlərin Baxışı

Professor Meiburg bu kəşfin əhəmiyyətini vurğulayaraq qeyd edib: “Bu nəhəng duz yataqları yer qabığında üfüqi olaraq çox kilometrlik sahəni, vertikal olaraq isə bir kilometrdən çox qalınlığı əhatə edə bilər. Ölü Dəniz bu prosesləri öyrənmək üçün yeganə yerdir.”

Geoloji Araşdırmaların Gələcəyi

Bu tədqiqat, alimlərin iqlim dəyişikliyinin sahil xəttlərinə təsirini daha yaxşı anlamaq üçün yeni yollar açır. Ölü Dəniz, elmi araşdırmalar üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bir məkan olaraq qalır.