OpenAI şirkəti Avropadakı ilk süni intellekt (Sİ) məlumat mərkəzi olan Stargate Norway layihəsini Norveçdə reallaşdıracağını elan edib. Layihə Böyük Britaniyanın süni intellekt bulud infrastrukturu təminatçısı Nscale və Norveçin enerji infrastrukturu şirkəti Aker ilə birgə həyata keçiriləcək. Nscale məlumat mərkəzinin dizaynı və tikintisini təmin edəcək, layihə iki şirkət arasında 50/50 ortaqlıq əsasında idarə olunacaq. OpenAI isə bu mərkəzdən istehsal olunan hesablama gücünü əldə edəcək.

Bu elan, Avropa İttifaqının (Aİ) süni intellekt sahəsində suverenlik təmin etmək və hesablama gücü ilə məlumat mərkəzlərinə böyük həcmdə investisiyalar etmək planları ilə üst-üstə düşür. Aİ bu məqsədlə 13 süni intellekt fabriki qurmaq üçün 10 milyard avro, ilkin mərhələdə isə əlavə 20 milyard avro sərmayə ayırıb. Layihənin əsas prioritetlərindən biri məlumatların təhlükəsizliyi və suverenliyidir, xüsusilə də biznes və dövlət məlumatlarının həssaslığı baxımından.

OpenAI və Nscale tərəfindən verilən açıqlamalara görə, Stargate Norway layihəsi Aİ-nin rəsmi süni intellekt infrastruktur proqramından kənarda həyata keçiriləcək. Nscale-in baş direktoru Cosh Peyn CNBC-yə verdiyi müsahibədə, layihənin məqsədinin Avropanın suveren hesablama imkanlarından istifadə etmək olduğunu və Norveçdə fəaliyyət göstərən startaplar, elmi tədqiqatçılar üçün prioritetli giriş yaradılacağını vurğulayıb.

Layihənin ilkin mərhələsində 20 meqavat (MW) gücündə olan infrastruktur yaradılacaq. Bunun üçün Nscale və Aker hər biri təxminən 1 milyard dollar investisiya qoyacaq. OpenAI-nin verdiyi məlumata görə, Stargate Norway 2026-cı ilin sonunda 230 MW gücündə hesablama imkanları təqdim edəcək və gələcəkdə bu göstərici 290 MW-a qədər artırılacaq. Mərkəzdə 100,000 Nvidia GPU işləyəcək.

Mərkəz Norveçin şimalında yerləşən Narvik şəhəri yaxınlığında qurulacaq. OpenAI-nin blog yazısında qeyd olunub ki, bölgə su elektrik enerjisinə çıxışı, soyuq iqlimi və inkişaf etmiş sənaye bazası ilə fərqlənir.

Layihə ekoloji davamlılıq və enerji səmərəliliyi prinsiplərinə əsaslanır. OpenAI bildirib ki, məlumat mərkəzi tamamilə bərpa olunan enerji ilə işləyəcək və yüksək soyutma effektivliyi üçün xüsusi maye ilə birbaşa çip soyutma sistemi tətbiq olunacaq. Bundan əlavə, GPU sistemlərinin yaratdığı artıq istilik bölgədə aşağı karbonlu müəssisələr üçün istifadə ediləcək.

Avropa İttifaqının 2024-cü ildə qüvvəyə minən Süni İntellekt Aktı, yüksək riskli süni intellekt sistemlərinin qadağan edilməsini, məlumat mərkəzlərinin ətraf mühitə təsirinin azaldılmasını və enerji sərfiyyatının şəffaflığını tələb edir. Eyni zamanda, Aİ-nin Enerji Səmərəliliyi Direktivi informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sektorunda enerji qənaətinə xüsusi diqqət yetirir və yüksək enerji sərfiyyatı olan məlumat mərkəzlərindən artıq istiliyi bərpa etmələrini tələb edir.

Stargate Norway, OpenAI-nin ABŞ-də Oracle və SoftBank ilə birgə həyata keçirdiyi 10 gigavatlıq süni intellekt infrastrukturu üçün 500 milyard dollar investisiya planından sonra gəlir. Bu, həmçinin 2025-ci ilin əvvəlində BƏƏ-də açılan Stargate layihəsi və Böyük Britaniya hökuməti ilə süni intellekt tətbiqini sürətləndirmək üçün imzalanmış sazişdən sonra atılan növbəti addımdır.