İki Qara Dəlik Birləşərək Daha Böyük Bir Fərd Yaratdı

LIGO (Laser Interferometer Gravitational-wave Observatory) teleskopu 14 yanvar tarixində iki qara dəliyin birləşərək daha böyük bir qara dəliyə çevrildiyini müşahidə etdi. Bu müşahidə Stephen Hawking-in 1971-ci ildə irəli sürdüyü hadisə üfüqü nəzəriyyəsini təsdiqləyir.

Hawking-in Hadisə Üfüqü Nəzəriyyəsi

Hadisə üfüqü, qara dəliklərin xarici sərhədidir və bu sərhəddən kənara heç nə çıxa bilmir. Hawking-in nəzəriyyəsinə görə, qara dəliklərin hadisə üfüqünün sahəsi heç vaxt azalmır. Columbia Universitetindən Maximiliano Isi, bu nəzəriyyənin sadə görünsə də, qara dəliklərin termodinamik obyekt kimi qəbul edilməsinə səbəb olduğunu vurğulayıb.

Qara Dəliklərin Fiziki Xüsusiyyətləri

Müşahidə edilən qara dəliklərin birləşməsindən əvvəl ümumi sahə 243000 kvadrat kilometr idi. Birləşmədən sonra isə yeni qara dəliyin sahəsi təxminən 400000 kvadrat kilometrə çatdı. Bu, birləşən qara dəliklərin sahələrinin cəmindən daha böyükdür.

Gravitasiya Dalğaları və 'Zınqırov' Fenomeni

Gravitasiya dalğaları, qara dəliklərin birləşməsi zamanı yayılan kosmik 'zınqırov' effekti ilə müşahidə edildi. LIGO-nun müşahidələri qara dəliklərin kütləsi və forması haqqında dəqiq məlumatlar təqdim edir. Qara dəliklərin birləşməsi zamanı yayılan dalğaların tezliyi və müddəti, onların fiziki xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirir.

Kerr Metrikası və Qara Dəliklərin Eyniliyi

Müşahidələr həmçinin Roy Kerr tərəfindən irəli sürülən nəzəriyyəni təsdiqləyir. Kerr metrikası, qara dəliklərin kütlə və dönmə xüsusiyyətlərinin eyni olduğunu göstərir.

LIGO və Gələcək Planlar

LIGO hazırda ABŞ-da iki detektorla fəaliyyət göstərir: biri Hanfordda, digəri Livingstonda. LIGO-India 2030-cu ildə fəaliyyətə başladıqda, qravitasiya dalğalarının mənbəyini daha dəqiq müəyyən etmək mümkün olacaq. ABŞ-da Cosmic Explorer və Avropada Einstein Teleskopu kimi yeni layihələr də planlaşdırılır.

Nəticə

LIGO-nun müşahidələri, Stephen Hawking-in nəzəriyyəsini təsdiqləməklə yanaşı, qara dəliklərin fiziki xüsusiyyətləri haqqında daha geniş məlumatlar təqdim edir. Bu, elmi cəmiyyətdə qara dəliklərin daha yaxşı anlaşılmasına və yeni araşdırmaların başlanmasına səbəb olacaq.