ABŞ alimləri, həkimlərin müdaxiləsi və ya toxuma və orqanlar üzərində xüsusi nişanlar olmadan mürəkkəb əməliyyatı müvəffəqiyyətlə həyata keçirə bilən robot-cərrah və onu idarə edən süni intellekt (Sİ) alqoritmi hazırlayıblar. Bu barədə Con Hopkins Universitetinin (JHU) mətbuat xidməti məlumat yayıb.

"Bu irəliləyiş bizi cərrahların fərdi hərəkətlərini təkrarlayan robotlardan, həqiqətən cərrahi prosedurları anlayan maşınlara keçməyə yaxınlaşdırır. Bu, real xəstələrə qayğı ilə bağlı gözlənilməz və potensial çətin şəraitdə işləyə bilən müstəqil cərrahiyyə sistemlərinin yaradılması istiqamətində böyük bir addımdır," - deyə JHU-nun dosenti Aksel Kriger bildirib.

Kriger və digər alimlər uzun illərdir cərrahlara əməliyyatlar zamanı kömək edə bilən və ya bəzi prosedurları müstəqil şəkildə yerinə yetirə bilən robot sistemləri üzərində işləyirlər. Xüsusilə, 2022-ci ildə onun elmi komandası STAR adlı robot hazırlayıb, bu robot təcrübə donuzunda bağırsaq əməliyyatını həyata keçirmişdi və yalnız həkimlərin verdiyi kiçik təlimatlara və toxuma üzərindəki nişanlara əsaslanmışdı.

Bu uğur Kriger və digər alimləri daha inkişaf etmiş bir robot-cərrah hazırlamağa ruhlandırdı. Bu robot, insan həkimin hərəkətlərini müşahidə edərək əməliyyat öyrənə və insan müdaxiləsi olmadan həyata keçirə bilər. Bu məqsədlə, alimlər iki neyron şəbəkə-transformerdən ibarət süni intellekt sistemi hazırladılar. Birinci şəbəkə endoskopdan alınan görüntüləri analiz edib ümumi təlimatlar formalaşdırır, ikinci şəbəkə isə bu təlimatları robot üçün əmrlərə çevirir.

Bu neyron şəbəkələri öyrətmək üçün Kriger və komandası 34 demonstrasiya əməliyyatı keçirdi. Bu əməliyyatlarda peşəkar cərrah xolesistektomiya (öd kisəsinin çıxarılması) prosedurunu həyata keçirdi. Ümumilikdə, alimlər 17 saatlıq videoyazı əldə etdilər və bu yazılar xüsusi olaraq işarələnərək süni intellektin öyrədilməsi üçün istifadə edildi. Təlim prosesi başa çatdıqdan sonra robot təcrübə donuzlarında səkkiz oxşar əməliyyat həyata keçirdi.

Araşdırmaçılar bildirirlər ki, bu əməliyyatların hamısında robot-cərrah bütün 17 addımı düzgün şəkildə yerinə yetirib. Bu, fərqli heyvanların anatomiyasındakı əhəmiyyətli fərqlərə baxmayaraq baş tutub. Kriger və onun həmkarlarının fikrincə, bu uğur tam müstəqil robot-cərrahların yaradılması istiqamətində növbəti böyük addımdır. Belə robotlar, həkimlərin köməyi olmadan mürəkkəb əməliyyatları həyata keçirə biləcəklər.