Günəş Enerjisi ilə Torpaq Təmizlənməsi Texnologiyası

Daegu Gyeongbuk Texnologiya İnstitutunun alimləri radioaktiv torpağı təmizləmək üçün günəş enerjisi ilə işləyən süni bitki cihazı hazırlayıblar. Bu cihaz bitki transpirasiya prosesini təqlid edərək seziyum kimi radioaktiv maddələri yarpaqlarında toplayır və torpağı təmizləyir. Ən diqqətəlayiq məqam isə cihazın işləməsi üçün nə elektrik enerjisi, nə də əlavə su tələb olunmasıdır.

Radioaktiv Seziyumun Təsirləri və Problemlər

Seziyum (Cs⁺) uzun yarımparçalanma dövrünə malik olan bir maddədir və mühitdə uzun müddət qala bilir. Su ilə asanlıqla həll olunaraq ətraf mühitə yayılır. İnsan orqanizminə daxil olduqda isə əzələlərdə və sümüklərdə toplanaraq xərçəng və ya orqan zədələnməsinə səbəb ola bilər. 2011-ci ildə Yaponiyada baş verən Fukusima nüvə qəzasından sonra seziyumla çirklənmiş tərəvəz və dəniz məhsulları idxalı dayandırılmışdı. Su çirklənməsini adsorbentlərlə təmizləmək mümkün olsa da, torpağın təmizlənməsi hələ də ciddi bir problem olaraq qalır.

Ənənəvi Yanaşmalar və Onların Çatışmazlıqları

Təbii bitkilərdən istifadə edərək torpağın təmizlənməsi üzərində uzun müddətdir tədqiqatlar aparılır. Bu metod bitkilərin kökləri vasitəsilə çirkləndiriciləri udması və yarpaqlarda toplaması prinsipinə əsaslanır. Lakin bu üsul çox vaxt tələb edir, aşağı təmizləmə sürətinə malikdir və hava şəraitindən asılıdır. Bundan əlavə, çirklənmiş bitkilər də radioaktiv tullantıya çevrilir və əlavə emal tələb edir.

Süni Bitki Cihazının Üstünlükləri

Bu məhdudiyyətləri aradan qaldırmaq üçün professor Seongkyun Kim və komandası süni bitki cihazı hazırlayıb. Cihaz günəş enerjisi ilə işləyərək torpaqdan çirklənmiş suyu tez bir zamanda çəkir. Radioaktiv seziyum cihazın yarpaqlarında toplanır, təmiz su isə buxarlanaraq torpağa geri qaytarılır. Yalnız yarpaqlar dəyişdirilməklə cihaz dəfələrlə istifadə oluna bilər. Bundan əlavə, yarpaqlar asidik maddə ilə yuyularaq seziyum çıxarıla bilər və adsorbent material təkrar istifadə oluna bilər ki, bu da həm xərcləri, həm də ekoloji yükü azaldır.

Tədqiqat Nəticələri

Tədqiqat qrupu müxtəlif konsentrasiyalarda seziyumla çirklənmiş torpaqlarda cihazı sınaqdan keçirib. Nəticələr göstərib ki, texnologiya 20 gün ərzində torpaqdakı seziyum konsentrasiyasını 95%-dən çox azaltmağa imkan verir. Bu, adətən aylar tələb edən təmizləmə prosesini xeyli sürətləndirir. Cihaz əsasən kənd təsərrüfatı sahələrində və radioaktiv qəzalar nəticəsində çirklənmiş ərazilərdə istifadə oluna bilər.

Alimin Şərhi

"Radioaktiv seziyumun torpaqda yaratdığı problemlər sudakından daha ciddi olsa da, bu günə qədər effektiv təmizləmə üsulu mövcud deyildi," deyə professor Seongkyun Kim qeyd edib. "Bu tədqiqat günəş enerjisi ilə işləyən və təbii bitkiləri təqlid edən bir cihazın sadəcə quraşdırılaraq torpağı təmizləyə biləcəyini göstərir."

Tədqiqatın ilk müəllifi Daegu Gyeongbuk Texnologiya İnstitutunun Fizika və Kimya Departamentində doktorant Soobin Kim olub.

Daha ətraflı məlumat üçün: Environmental Science & Technology jurnalında dərc edilən məqalə (DOI: 10.1021/acs.est.5c03657).