Giriş

Süni intellekt (Sİ) nüvə texnologiyalarının müxtəlif sahələrdə tətbiqini inqilabi şəkildə dəyişir. Avropa İttifaqı (Aİ) tərəfindən maliyyələşdirilən bu tədqiqatlar tibbi diaqnostikadan zəlzələlərin proqnozlaşdırılmasına qədər geniş sahələri əhatə edir.

Tibbi Diaqnostika

Xəstəxanalarda radiodiaqnostik müayinələr zamanı həm xəstələr, həm də tibbi personal radiasiyaya məruz qalır. Bu, tibbi personal üçün davamlı radiasiya riski yaradır. Krit Universitetindən Professor Con Damilakis, "Minlərlə insan hər gün bu radiasiyaya məruz qalır. Ona görə də hər kəsin aldığı dozanı dəqiq nəzarətdə saxlamaq vacibdir," deyə bildirib.

Damilakis Aİ-nin maliyyələşdirdiyi SiNfONiA layihəsinə rəhbərlik edib. Layihədə Sİ vasitəsilə fərdi xüsusiyyətlərə uyğun radiasiya dozalarının təyin edilməsi məqsədi qoyulub. Məsələn, mastektomiya əməliyyatı keçirmiş bir qadın üçün daha az radiasiya dozası müəyyən edilir. Layihə 2024-cü ilin dekabrında başa çatıb və tibbi nüvə texnologiyalarında yeni yanaşma təqdim edib.

Təhlükəsizlik

Fransanın Sorbon Universiteti tərəfindən idarə olunan El-Peacetolero layihəsi nüvə stansiyalarının təhlükəsizliyini artırmaq üçün Sİ-dən istifadə edir. Layihə çərçivəsində optoelektronikaya əsaslanan bir cihaz hazırlanıb. Bu cihaz polimerlərin vəziyyətini və növünü tez bir zamanda müəyyən edə bilir. EDF şirkətindən Alejandro Ribes Cortes, "Əvvəllər nümunələr laboratoriyaya göndərilir və nəticələr həftələrlə gecikirdi. Amma indi bu cihazla proses çox sürətlə gedir," deyə bildirib.

Zəlzələlərin Proqnozu

Sorbon Universitetindən Stéphane Labbé tərəfindən idarə olunan artEmis layihəsi zəlzələlərin ilkin mərhələlərini proqnozlaşdırmaq üçün Sİ və nüvə texnologiyalarının birgə istifadəsini araşdırır. Layihədə radon qazının yeraltı səviyyələrindəki dəyişikliklərini izləmək üçün xüsusi sensorlar hazırlanır. Labbé bildirib ki, "Hazırkı metodlar yalnız saatlar və ya günlər əvvəl proqnoz verə bilir. Amma həftələr, hətta aylar əvvəl xəbərdarlıq edə biləcək sistemlərə ehtiyacımız var."

Problemlər və Perspektivlər

Sİ-nin qeyri-şəffaflığı və nəticələrinin qərəzli ola biləcəyi riskləri tədqiqatçıların üzləşdiyi əsas problemlərdir. Bu problemlərin həlli üçün kodların paylaşılması və daha şəffaf metodların hazırlanması önəmlidir. Labbé qeyd edib ki, "Bizim arzumuz zəlzələləri bir-iki ay əvvəlcədən proqnozlaşdırmaqdır. Bu, çoxlu insan həyatını xilas edə bilər."

Nəticə

Bu tədqiqatlar Aİ-nin Horizon proqramı çərçivəsində maliyyələşdirilib və süni intellektin nüvə texnologiyalarında istifadəsini daha geniş sahələrə yayır.