Süni İntellektlə İqlim Modelləşdirilməsi

Süni intellekt (Sİ) texnologiyası iqlim dəyişikliklərini modelləşdirmədə yeni üfüqlər açır. Yeni tədqiqat nəticəsində hazırlanmış ACE2-SOM modeli, atmosfer və okean arasında əlaqəni daha dəqiq şəkildə təqlid edərək iqlim dəyişikliklərinin proqnozlaşdırılmasında əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə edib.

Tədqiqatın nəticələri "Journal of Geophysical Research: Machine Learning and Computation" jurnalında dərc edilib. ACE2-SOM modeli, atmosferin süni intellekt vasitəsilə modelləşdirilən versiyasını (ACE) və sadələşdirilmiş okean modelini (SOM) birləşdirərək yaradılıb. Bu model 100 kilometrlik həllolma qabiliyyətinə malik fiziki modelin məlumatları əsasında təlim keçib.

Daha Dəqiq və Enerji Qənaətli Nəticələr

ACE2-SOM, atmosferdə karbon qazının artması kimi vəziyyətlərdə tanınmış reaksiyaları uğurla proqnozlaşdırıb. Məsələn, model göstərib ki, quru səthlər okeanlara nisbətən daha sürətli istiləşir, nəmli ərazilər daha nəmli, quru ərazilər isə daha quraq olur. ACE2-SOM, 400 kilometrlik həllolma qabiliyyətinə malik fiziki modellə müqayisədə 25 dəfə az enerji sərf edərək 4 dəfə daha yüksək dəqiqlik təmin edib.

Çətinliklər və Gələcək İstiqamətlər

Bununla belə, model bəzi mürəkkəb və gözlənilməz vəziyyətlərdə zəifliklər göstərib. Məsələn, atmosferdə karbon qazının sürətlə artdığı (birdən dörd dəfə artdığı) ssenaridə ACE2-SOM atmosferin reaksiyasını real fizikadan daha sürətli proqnozlaşdırıb, bu isə təbiətdə müşahidə edilən gecikməni düzgün əks etdirməyib.

Tədqiqatçılar qeyd edir ki, süni intellekt modellərinin fiziki modellərlə tam rəqabət edə bilməsi üçün daha mürəkkəb Yer sistemi komponentlərini — məsələn, okean dövranını və dəniz buzunu — özündə birləşdirməsi lazımdır. Bununla yanaşı, enerji qənaəti üstünlüyünü qoruyaraq daha real nəticələr əldə etmək məqsədilə modellərin təkmilləşdirilməsi tələb olunur.

İnsanlıq Üçün Əhəmiyyəti

Süni intellektin iqlim modelləşdirilməsində inkişafı təkcə elmi deyil, həm də cəmiyyət üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Daha sürətli və dəqiq proqnozlar iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizədə daha təsirli strategiyaların hazırlanmasına kömək edə bilər. Bu, həm də enerji sərfiyyatını azaltmaqla qlobal səviyyədə resursların daha səmərəli istifadəsinə töhfə verə bilər.

ACE2-SOM modeli süni intellekt və fiziki modellərin birləşməsi ilə Yer kürəsinin mürəkkəb sistemlərini daha yaxşı başa düşmək yolunda atılmış mühüm bir addımdır. Bu, həm elmin inkişafına, həm də iqlim dəyişikliklərinə qarşı qlobal səylərə yeni perspektivlər gətirir.