Süni intellektlə kainatın dinamikalarını araşdırmaq

Deep Loop Shaping adlı yeni süni intellekt metodu, LIGO-nun cazibə dalğalarını ölçən sistemində səs-küyü azaldaraq, astronomların kainatın dinamikalarını daha dəqiq araşdırmasına kömək edir. Bu metod, cazibə dalğalarının müşahidəsində ən çətin idarəetmə dövrəsini sabitləşdirərək, səs-küyü 30-100 dəfə azaldır.

LIGO və cazibə dalğalarının ölçülməsi

LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) cazibə dalğalarını ölçmək üçün lazer işığı interferensiyasından istifadə edir. Bu dalğalar, neytron ulduzların toqquşması və ya qara dəliklərin birləşməsi kimi hadisələrdən yaranır. Lazer işıqları 4 kilometrlik məsafədə yerləşdirilən güzgülərdən əks olunur. Bu güzgülər, dünyanın ən böyük vakuum kameralarında saxlanılır.

2015-ci ildə LIGO, Albert Eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsini təsdiq edərək, ilk cazibə dalğalarını birləşən qara dəliklərdən aşkar edib. O vaxtdan bəri, LIGO astronomlara yüzlərlə qara dəlik və neytron ulduz toqquşmalarını müşahidə etməyə imkan yaradıb. Bu məlumatlar qara dəliklərin formalaşması, ağır elementlərin yaranması və qalaktikaların təkamülünü anlamağa kömək edir.

Səs-küyün azaldılması və sistemin sabitləşdirilməsi

Cazibə dalğalarının ölçülməsi zamanı güzgülər arasındakı məsafə minimal dəyişikliklər göstərir. Bu dəyişikliklər lazer işığının interferensiyası ilə ölçülür. LIGO-nun güzgüləri, ətraf mühitdəki titrəyişlərdən tamamilə təcrid olunmalı və sabit saxlanılmalıdır.

Deep Loop Shaping metodu, sistemdəki ən çətin idarəetmə dövrəsinin səs-küyünü azaldaraq, güzgüləri sabit saxlayır. Bu metod, ənənəvi idarəetmə dizaynlarından kənara çıxaraq, idarəetmə sistemini səs-küyün əsas mənbəyi kimi aradan qaldırır.

Gələcək perspektivlər

Deep Loop Shaping metodu, gələcəkdə LIGO-nun bütün güzgü idarəetmə sistemlərinə tətbiq oluna bilər. Bu, astronomların daha uzaq və zəif mənbələri müşahidə etməsinə imkan yaradacaq. Metod həmçinin aerokosmik, robot texnologiyası və struktur mühəndisliyi sahələrində titrəyişlərin azaldılması kimi problemlərin həllində tətbiq oluna bilər.

Kainatın sirrlərini açmaq

Deep Loop Shaping, cazibə dalğalarını öyrənməkdə qarşıya çıxan əsas maneəni aradan qaldıraraq, astrofizikanın sərhədlərini genişləndirir. Bu metod, gələcəkdə Yerdə və kosmosda yeni müşahidə qurğularının dizaynına təsir edərək, kainatın “itkin halqalarını” birləşdirməyə kömək edəcək.