Giriş

Süni zəka (AI) artıq xəstəxana koridorlarına, həkim otaqlarına və ailə həkimlərində istifadə olunmağa başlayıb. Radioloji analizlərin oxunması, diaqnozların verilməsi və tibbi sənədlərin avtomatik tərtibi kimi işlərdə AI həkimlərə kömək edir. Bununla belə, texnologiyanın istifadəsi ilə bağlı xəstələrin məlumatlandırılması zərurəti gündəmə gəlir.

Etik Öhdəliklər

Stanford Hüquq Məktəbinin bioetik mütəxəssisi Jamie M. Mello, JAMA jurnalında dərc olunan araşdırmasında qeyd edir ki, tibbi təşkilatlar AI istifadə etməyi qərar verdikdə xəstələrə məlumat vermək və ya onların razılığını almaq etik bir öhdəlikdir. Xəstələrin həkimlərinə olan inamı müalicənin əsas elementidir. Əgər bu inam yoxdursa, ən müasir terapiya belə uğursuz ola bilər.

Xəstələrin Narahatlıqları

ABŞ-da aparılan sorğulara əsasən, xəstələrin 60%-i həkimlərinin AI-dən istifadə etməsindən narahatdır, 80%-i isə AI-nin tibbi xidmətləri yaxşılaşdıracağına dair şübhə edir. Xəstələrin yalnız üçdə biri AI-nin məsuliyyətli istifadəsinə etibar edir, 63%-i isə AI-nin istifadəsi haqqında məlumat almaq istədiyini bildirir.

AI-nin Tibbdə Tətbiqləri

Süni zəkanın tibbi xidmətlərdə istifadəsi ilə bağlı xəstələrin məlumatlandırılması vacibdir. Məsələn, tibbi sənədlərin avtomatik tərtib edilməsi sistemləri artıq bir çox qabaqcıl səhiyyə sistemlərində tətbiq edilir. Bu texnologiya həkimə xəstənin gözlərinə baxaraq daha effektiv ünsiyyət qurmağa imkan verir. Həkimlər xəstələrə bu texnologiyanın necə işlədiyini sadə dildə izah etməlidir. Stanfordun "Heal AI" laboratoriyası bu sahədə etik qiymətləndirmələr aparır və xəstələrin məlumatlandırılması üçün çərçivələr hazırlayır.

Məsuliyyət Məsələsi

AI-nin istifadəsi ilə bağlı başqa bir vacib məsələ məsuliyyət məsələsidir. Əgər AI diaqnostik səhv edərsə və bu səhv həkim tərəfindən qəbul edilərsə, kim məsuliyyət daşıyacaq? Həkim, xəstəxana, yoxsa proqram təminatını hazırlayan şirkət? Bu suallar hələ də cavabsızdır.

Avropa İttifaqının Tənzimləmələri

Avropa İttifaqı AI-nin istifadəsini ciddi şəkildə tənzimləməyə qərar verdi. AI Act qanunu süni zəka sistemlərini risk səviyyəsinə görə təsnif edir. Səhiyyə sektoru "yüksək risk" kateqoriyasına daxil edilir. Bu, qabaqcadan qiymətləndirmələr, alqoritmlərin şəffaflığı və məlumatların qorunması kimi ciddi tələbləri əhatə edir. GDPR (Ümumi Məlumatların Qorunması Reqlamenti) artıq xəstə məlumatlarının işlənməsi ilə bağlı açıq məlumat və razılıq tələb edir.

İtaliyada AI Qanunvericiliyi

İtaliyada isə AI ilə bağlı qanunvericilik inkişaf etməkdədir. DDL 1146 qanun layihəsi səhiyyə sahəsində AI-nin istifadəsi ilə bağlı insan müdaxiləsini tələb edir. Hər hansı bir tibbi qərar yalnız AI alqoritmlərinə əsaslanmamalıdır; həkim əsas məsuliyyət daşımalıdır. Həmçinin, xəstələr AI-nin onların diaqnoz və müalicə prosesinə necə təsir etdiyini başa düşməlidir. Bu qanun xəstələrin hüquqlarını qorumaq məqsədi daşıyır.

Nəticə

AI-nin səhiyyədə istifadəsi texnoloji inkişafdan daha çox mədəni bir dəyişiklik tələb edir. Xəstələrlə açıq və şəffaf ünsiyyət bu texnologiyanın uğurla inteqrasiyasını təmin edəcəkdir.