TRAPPIST-1 ulduz sistemində yerləşən TRAPPIST-1e planetində azotla zəngin atmosferin mövcudluğu ehtimalı alimlər arasında böyük maraq doğurub. Bu planet, Yerdən təxminən 40 işıq ili uzaqlıqda yerləşir və ulduzunun “Goldilocks zonası” adlanan bölgəsindədir. Bu zona, suyun maye halda qalması üçün ideal şərait yaradır.

TRAPPIST-1 Ulduz Sistemi

TRAPPIST-1 kiçik qırmızı cırtdan ulduzdur və ən azı yeddi planetə malikdir. İlk dəfə 2016-cı ildə kəşf edilən bu sistem, dərhal astronomlar üçün həyat axtarışı baxımından maraqlı bir hədəfə çevrildi. Bu sistemdəki üç planet “Goldilocks zonası”nda yerləşir, lakin əvvəlki müşahidələr zamanı bu planetlərin atmosferi aşkar edilməmişdi.

TRAPPIST-1e Ümidləri Yenidən Oyandırır

St Andrews Universitetindən Ryan MacDonald və onun həmkarları TRAPPIST-1e planetinə xüsusi diqqət ayırırlar. 2023-cü ildə James Webb Kosmik Teleskopu vasitəsilə aparılan müşahidələr nəticəsində bu planetin daha ətraflı təsviri üzərində işlər davam edir. Astronomlar, ulduzun qarşısından keçən planetdən gələn işığı analiz edərək atmosferdə mövcud olan kimyəvi birləşmələri müəyyənləşdirirlər.

MacDonald qeyd edir ki, ilkin nəticələr TRAPPIST-1e planetində azotla zəngin atmosferin mövcudluğunu göstərə bilər. Atmosferdə metan kimi molekulların olması ehtimalı da var. Bu tapıntı, həyat üçün əlverişli şəraitin mövcud olma ehtimalını artırır.

Çətinliklər və Gələcək Müşahidələr

TRAPPIST-1 ulduzunun qırmızı cırtdan olması müşahidələri daha mürəkkəb edir. Ulduzun özündə su kimi kimyəvi birləşmələrin mövcudluğu, planetin atmosferindən gələn işarələri ulduzdan gələn işarələrdən ayırmağı çətinləşdirir. Bu səbəbdən yeni modellər və illərlə davam edən araşdırmalar tələb olunur. Alimlər qeyd edirlər ki, TRAPPIST-1e planetinin tam təsvirini əldə etmək üçün əlavə 15 müşahidə lazımdır.

Astrobiologiya Üçün Böyük İmkanlar

MacDonald vurğulayır ki, əgər azotla zəngin atmosferin mövcudluğu təsdiqlənərsə, növbəti addım metan və karbon dioksid kimi qazların axtarışı olacaq. Bu, planetin səthindəki temperaturun maye suyun mövcudluğuna imkan verib-vermədiyini öyrənmək üçün vacibdir.

Imperial College London-dan Matthew Genge isə qeyd edir ki, astronomlar çox sayda ekzoplaneti araşdırırlar və azot/oksigenlə zəngin atmosferə malik bir planetin aşkarlanması astrobiologiya sahəsində dönüş nöqtəsi ola bilər. Genge əlavə edir ki, fotosintez kimi proseslər yalnız oksigenlə zəngin atmosferdə mümkündür və bu, planetdə həyatın inkişaf etmiş ola biləcəyinə işarədir.

TRAPPIST-1e planetinin həyat üçün əlverişli şəraitə malik olub-olmadığını dəqiq təsdiqləmək üçün daha çox məlumat tələb olunur. Alimlər, 2060-cı ilə qədər həyatın mövcudluğunu göstərən bir neçə planetin aşkarlanacağını proqnozlaşdırırlar, lakin bu, həyatın mövcudluğunu sübut etmək üçün kifayət deyil.

Elmi Jurnal Mənbəsi

Bu araşdırma “The Astrophysical Journal Letters” jurnalında nəşr olunub və DOI nömrəsi 10.3847/2041-8213/adf42e olaraq qeyd edilib.