Giriş

Yüksək kütləli ulduzlar, səkkiz və ya daha çox günəş kütləsinə malik olan ulduzlar, astronomiyada ən sirli obyektlərdən biridir. Bu ulduzların necə bu qədər böyük kütləyə sahib olduqları uzun müddətdir ki, alimləri düşündürür.

Arxa Plan

Ulduzlar əsasən hidrogendən ibarət olan nəhəng molekulyar buludlarda formalaşır. Bu buludlarda minlərlə, hətta milyonlarla ulduz doğula bilər. Ulduz formalaşdıqda, ətrafındakı materialı toplayaraq öz ətrafında bir yığılma diski yaradır. Ancaq bu proses zamanı ulduz həm də kütləsini ulduz küləkləri və bipolar axınlarla itirir.

Əsas Faktlar

Son araşdırma Science Advances jurnalında dərc olunub. Fernando Olguin və Kyoto Universitetindəki həmkarları Atacama Böyük Millimetr/submillimetr Array (ALMA) teleskopundan istifadə edərək, Yerdən 10100 işıq ili uzaqlıqdakı G336 ALMA1 adlanan yüksək kütləli ulduz formalaşma bölgəsini müşahidə ediblər. Bu müşahidələr göstərib ki, ulduzlar ətrafdakı qaz axınları ilə birbaşa qidalanır və yığılma diski olmadan böyüyür.

Olguin bu barədə deyir: "Araşdırmamız göstərir ki, bu strukturlar axınlar vasitəsilə qidalanır, yəni materialı minlərlə astronomik vahiddən ulduzun formalaşdığı bölgəyə daşıyan qaz yolları kimi fəaliyyət göstərir."

Dəstəkçi Detallar

Müşahidələrdən biri göstərir ki, bu axınlar ulduzun formalaşdığı mərkəzi bölgəyə birbaşa bağlıdır. Hətta bu axınlar ulduzun böyüməsini məhdudlaşdıran təsirləri aradan qaldıra bilər. ALMA teleskopunun yüksək dəqiqlikli görüntüləri, əvvəlki müşahidələrdən fərqli olaraq, diskin olmadığını və ya çox kiçik olduğunu ortaya çıxarıb.

Olguin əlavə edir: "Biz axınların diski qidalandırdığını düşünürdük, lakin təəccübləndik; ya disk yoxdur, ya da çox kiçikdir."

Nəticə

Bu araşdırma göstərir ki, ulduzlar yığılma diski olmadan da böyüyə bilər və bu, onların kütləsinin niyə bu qədər böyük olduğunu izah edir. "G336 ALMA1-in vəziyyəti göstərir ki, axınlar yüksək kütləli protoulduzları qidalandırmaqda mühüm rol oynaya bilər," araşdırmanın yekununda deyilir.

Əlavə Məlumat

Axınların kütləsi ulduzun ətrafındakı diskin kütləsindən daha böyükdür. Tədqiqatçılar qeyd edir ki, "Axınların kütləsi 0.3-dən 0.6 günəş kütləsinə qədər dəyişir və bu, aşağı kütləli ulduzları qidalandıran axınlardan daha böyükdür." Bu axınlar ulduzun davamlı böyüməsini təmin edir.

Araşdırma, yüksək kütləli ulduzların formalaşması ilə bağlı bir çox suallara cavab verir və bu sahədə yeni sualları ortaya çıxarır.