İsraildə yerləşən Tinshemet Mağarasında çalışan arxeoloqlar, dünyanın ən qədim insan dəfn sahələrindən birini kəşf etdiklərinə inanırlar. Təxminən 100,000 il əvvələ aid olan bu yer, həm Homo sapiens, həm də Neandertal qalıqlarını ehtiva edə bilər.

Tinshemet Mağarası son on il ərzində fəal şəkildə araşdırılan arxeoloji sahələrdən biridir. Burada ən azı beş dəst Homo sapiens və Neandertal bənzəri hominin qalıqları tapılıb. Bu qalıqlar hamısı eyni ritual üsulla dəfn olunub və 500-dən çox dəfn əşyası ilə əhatə olunub. Bu il "Nature Human Behavior" jurnalında dərc olunan araşdırmada müəlliflər, bu tapıntını "insan morfoloji müxtəlifliyinin qeyri-adi sübutu" kimi qiymətləndiriblər.

Dəfnlərin ən maraqlı tərəfi onların yaşıdır. Homo qalıqları mağara mühitində yaxşı qorunmuş obyektlər, o cümlədən ritual odlarının külü və turşulu əhəngdaşı sayəsində 100,000 il əvvələ aid edilib. Bu yer, dünyanın ən qədim dəfn sahələrindən biri — bəlkə də ən qədimi — hesab olunur. Bu tapıntı, Homo davranışlarının bu məkanda birləşərək dəfn ritualları ilə nəticələndiyini göstərir.

Araşdırmanın müəlliflərindən biri, Qüdsdəki İvrit Universitetinin arxeologiya professoru Yossi Zaidner, bu kəşfi "növlərimiz üçün inanılmaz inqilabi yenilik" kimi təsvir edib. O bildirib ki, "bu davranışlardan istifadə etməyə başlamağımızın ilk nümunəsidir." Zaidner, mağaranın Paleolit dövründə insan təkamülü və davranışlarının öyrənilməsi üçün ən mühüm üç-dörd məkandan biri olduğunu qeyd edib.

Mağarada tapılan qalıqlar arasında iki tam skelet, üç kəllə və əlavə sümüklər, dişlər də var. Bu qalıqlar fetal dəfn mövqeyində yerləşdirilib və 500-dən çox bazalt çınqıl, heyvan qalıqları və qırmızı-narıncı okr piqmentləri ilə əhatə olunub. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, bu obyektlər ritual məqsədlə istifadə olunub, çünki onların bəziləri yüzlərlə kilometr uzaqdan gətirilib və praktiki istifadəyə malik deyillər.

Tel-Əviv Universitetinin fiziki antropoloqu və Tinshemet sahəsinin həmdirektoru İsrail Herşkovitz, bu tapıntının dəfn yerlərinin işarələnməsi kimi yeni bir konsepsiyanın başlanğıcını göstərə biləcəyini deyib. Onun sözlərinə görə, "bu davranış qonşulara mesaj göndərmək üçün bir yoldur: ‘Bu mənim ərazimdir, bu torpaq mənim atama və babama məxsusdur.’"

Tədqiqatçılar, eyni zamanda, müasir insanların Afrikada meydana çıxdığı dövrdə Neandertalların Avropada yaranmağa başladığını və bu iki qrupun Levant regionunda ilk dəfə görüşdüyünü düşünürlər. Bu qarışıq populyasiyanın Tinshemet Mağarasında meydana gəlmiş ola biləcəyi ehtimal edilir, lakin skelet qalıqları üzərində aparılan araşdırmalar hələlik dəqiq nəticələr verməyib.

Mağara təkcə insan qalıqları ilə deyil, həm də çaxmaq daşından hazırlanmış alətlər və od istifadəsinin sübutları ilə zəngindir. Bu tapıntılar, dəfn praktikalarının və erkən cəmiyyətlərin sosial-mədəni davranışlarının mürəkkəbliyini göstərir. Eyni zamanda, bu, zinət əşyaları və bədən boyama ənənələrinin ilk nümunələrindən biri hesab olunur. Beləliklə, 100,000 il əvvəlki dəfnlər və cəmiyyətlər haqqında bildiklərimiz dəyişir.