Astronomlar Günəşəbənzər gənc bir ulduzun ətrafında qayalı planetlərin yaranmasının ilkin mərhələlərini birbaşa müşahidə ediblər. Bu unikal kəşf, kainatımızın erkən dövrlərinə bir pəncərə açaraq, planet sistemlərinin necə formalaşdığına dair dərin məlumatlar təqdim edir. Tədqiqat Avropa Cənub Rəsədxanasının (ESO) və NASA-nın Webb Kosmik Teleskopunun birgə səyləri ilə həyata keçirilib. Elm adamları HOPS-315 adlandırılan, Günəşə bənzər, lakin çox daha gənc olan bu ulduzun ətrafındakı qaz diskini tədqiq ediblər. Bu ulduz təxminən 100,000-200,000 il yaşındadır və Yerdən 1,370 işıq ili uzaqlıqdadır. Tədqiqatın rəhbəri, Leiden Rəsədxanasından Melissa MakKlur bildirib ki, “ilk dəfə olaraq qayalı planetlərin yaranmağa başladığı isti bölgəni birbaşa müşahidə edə bildik”. Onun sözlərinə görə, bu müşahidələr planet sistemlərinin formalaşmasının əsas mərhələlərini anlamaq üçün əvəzsiz bir fürsətdir. Tədqiqatçı qrupu ulduzun qaz diskində bərk mineral hissəciklər və silikon monooksid qazı aşkar edib. Bu maddələr, bizim Günəş sistemimizin təxminən 4.5 milyard il əvvəl formalaşdığı zaman yaranan ilk bərk materialların tərkib hissələri kimi qəbul edilir. Maraqlıdır ki, bu proses, Mars və Yupiter arasında yerləşən asteroid kəmərinin olduğu bölgəyə bənzər bir məkanda baş verir. MakKlur qeyd edib ki, “bu isti mineralların kondensasiyası indiyə qədər digər gənc ulduzların ətrafında müşahidə olunmamışdı. Buna görə də, bu prosesin planetlərin yaranmasının ümumi bir xüsusiyyəti olub-olmadığını bilmirdik. Araşdırmamız göstərir ki, bu, planetlərin yaranmasının erkən mərhələlərində ümumi bir proses ola bilər.” Purdue Universitetindən tədqiqatın həmmüəllifi Merel van 't Hoff əlavə edib ki, bu cür gənc planet sistemlərinin daha çoxunu tapmaq astronomlara Yerlə oxşar planetlərin formalaşma ehtimalını daha yaxşı anlamağa imkan verəcək. “Yerəbənzər planetlər başqa yerlərdə də varmı, yoxsa biz çox xüsusi bir sistemdə yaşayırıq?” deyə o sual edib. Bu kəşf, yalnız bir ulduzun ətrafında planetlərin yaranmasını deyil, həm də kainatın necə işlədiyini anlamaq üçün əhəmiyyətli bir addımdır. Elm adamları gələcəkdə bu cür müşahidələrin genişləndirilməsini və planetlərin formalaşma proseslərinin daha ətraflı tədqiq edilməsini planlaşdırırlar.