Astronomlar ilk dəfə yad bir ulduz sisteminin yaranma anını görüntüləməyi bacarıblar. Bu hadisə, uzaq bir ulduz ətrafında isti mineralların bərkidiyi və planetlərin formalaşmasının ən erkən mərhələsinin müşahidə edildiyi bir anı əhatə edir. Tədqiqatçılar bu tapıntını 16 iyul 2023-cü il tarixində 'Nature' jurnalında yayımlayıblar. HOPS-315 adı verilən bu gənc ulduz, Yer kürəsindən təxminən 1,300 işıq ili uzaqlıqda yerləşir və bizim Günəşimizə bənzədilir. NASA-nın James Webb Kosmik Teleskopu (JWST) ilk olaraq bu ulduzdan gələn materialları aşkar edib. Lakin həmin materialların planetlərin formalaşdığı bölgədə olmadığı müəyyən olunub. Daha sonra Çilinin səhrasında yerləşən Atakama Böyük Millimetr/submillimetr Matrisası (ALMA) adlı teleskoplar qrupu bu materialların protoplanet diskinə aid olduğunu təsdiqləyib. Tədqiqatın həmmüəllifi və Michigan Universitetində ulduz formalaşması üzrə mütəxəssis olan Edvin Bergin bildirib ki, bu, ilk dəfə planetlərin yaranmasında iştirak edən bərk maddələrin aşkar edildiyi bir hadisədir. Bu kəşf, Günəş sistemimizin necə formalaşdığına dair daha dərin anlayış əldə etməyə kömək edə bilər. Araşdırmalar göstərir ki, təxminən 4.5 milyard il əvvəl Günəş sistemimiz qaz və toz buludu şəklində mövcud olub. Günəşin formalaşması ilə birlikdə digər materiallar da tədricən kiçik bərk maddələr halına keçərək asteroidlər və kometlər meydana gətirib. Bu proseslərin bənzər bir şəkildə HOPS-315 ulduzu ətrafında müşahidə edildiyi qeyd olunub. Yeni görüntülərdə HOPS-315 ulduzundan çıxan karbon monoksid (narıncı rəngdə) və silikon monoksid (mavi rəngdə) təbəqələri göstərilib. Silikon monoksidin bərk maddələrə çevrilərək silikat mineralları əmələ gətirdiyi vurğulanıb. Bu mineralların yerə bənzər qayalı planetlərin formalaşmasında mühüm rol oynadığı bildirilib. Edvin Bergin qeyd edib ki, bu erkən mərhələlər çox qısa müddət ərzində, təxminən 100,000-200,000 il ərzində baş verir və müşahidə etmək çətindir. Beləliklə, bu cür görüntülər planetlərin yaranma proseslərini daha yaxşı başa düşməyə imkan yaradır. ALMA teleskoplarından istifadə edilərək digər gənc ulduz sistemlərində də bənzər tədqiqatlar aparılması planlaşdırılır.