Süni intellekt (SI) həyatın bir çox aspektlərinə, o cümlədən kommunikasiya, reklam və hətta testlərin qiymətləndirilməsinə yayılmaqdadır. Lakin SI-nin inkişafı ilə işçi qüvvəsində də ciddi dəyişikliklər gözlənilir. Corciya Universitetindən yeni araşdırma, müxtəlif ölkələrin süni intellektin işçi qüvvəsinə təsirinə necə hazırlaşdığını göstərir. Bu araşdırma "Human Resource Development Review" jurnalında dərc olunmuşdur.

Əvvəlki araşdırmalara görə, bu gün mövcud olan iş yerlərinin təxminən yarısı növbəti 20 ildə yox ola bilər. Lakin bu, yalnız mənfi nəticələrlə məhdudlaşmır. Tədqiqatçılar həmçinin hesab edirlər ki, hazırda ibtidai məktəbdə oxuyan şagirdlərin 65%-i gələcəkdə hələ mövcud olmayan işlərdə işləyəcək. Bu yeni peşələrin əksəriyyəti SI sahəsində qabaqcıl bilik və bacarıqlar tələb edəcək.

Bu çağırışlarla mübarizə aparmaq üçün dünyanın müxtəlif hökumətləri vətəndaşlarına lazım olan bacarıqları öyrətmək üçün addımlar atmaqdadır. Araşdırma 50 ölkənin milli SI strategiyalarını araşdırıb və təhsil və işçi qüvvəsi siyasətlərinə diqqət yetirmişdir.

Araşdırmanın müəllifi, Corciya Universitetinin Mary Frances Early Təhsil Kollecinin köməkçi tədqiqatçısı Lehong Shi qeyd edir: "Süni intellekt bacarıqları və kompetensiyaları çox vacibdir. Əgər digər sahələrdə rəqabət aparmaq istəyirsinizsə, işçiləri gələcəkdə SI ilə işləməyə hazırlamaq çox vacibdir."

Araşdırma zamanı Shi altı göstəricidən istifadə edərək hər bir ölkənin SI işçi qüvvəsi hazırlığı və təhsil sahəsindəki prioritetləşdirməsini qiymətləndirmişdir: strategiyanın məqsədi, hədəflərin necə əldə ediləcəyi, layihə nümunələri, uğurun necə ölçüləcəyi, layihələrin necə dəstəklənəcəyi və hər bir layihənin zaman çərçivəsi.

Araşdırılan ölkələrdən yalnız 13-ü mövcud işçi qüvvəsini təlimləndirmək və məktəblərdə süni intellekt təhsilini inkişaf etdirməyə yüksək prioritet verib. Bu ölkələrin 11-i Avropa ölkələri olub, Meksika və Avstraliya isə istisna təşkil edib. Araşdırmanın müəllifinə görə, bu, Avropa ölkələrinin təlim üçün daha çox resurslara malik olması və ömür boyu öyrənmə mədəniyyətinə sahib olması ilə əlaqədar ola bilər.

ABŞ isə bu sahəyə orta prioritet verən 23 ölkədən biri olub. ABŞ-ın bu sahədəki planı, yüksək prioritet verən ölkələrlə müqayisədə daha az detallıdır.

Araşdırma həmçinin göstərib ki, fərqli ölkələr SI hazırlığı sahəsində fərqli məsələlərə üstünlük verirlər. Məsələn, demək olar ki, hər bir ölkə universitetlərdə SI-yə yönəlmiş proqramlar yaratmaq və ya təkmilləşdirmək məqsədini güdüb. Bəzi ölkələr isə məktəbəqədər və orta məktəb şagirdləri üçün SI təhsilini inkişaf etdirməyə çalışıb.

İş yerində təlim də ölkələrin yarısından çoxunda prioritet olmuşdur. Bəzi ölkələr sənaye-specific təlim proqramları və ya təcrübələr təklif etmişdir. Lakin az sayda ölkə yaşlılar və işsizlər kimi həssas qrupları nəzərə alaraq onlara SI-nin əsas bacarıqlarını öyrədən proqramlar hazırlamışdır.

Araşdırmanın müəllifi Shi, qeyd edir ki, "İnsanların yumşaq bacarıqları, məsələn yaradıcılıq, əməkdaşlıq və ünsiyyət, SI tərəfindən əvəz edilə bilməz. Lakin bu bacarıqlar yalnız bir neçə ölkə tərəfindən vurğulanmışdır." Bu cür yumşaq bacarıqların inkişaf etdirilməsi, tələbələrin və işçilərin işçi qüvvəsində yerini qorumaq üçün vacibdir.

Araşdırma, SI ilə zəngin iş yerləri hazırlamaq üçün hökumətlərin yumşaq bacarıqlara daha çox diqqət yetirməli olduğunu vurğulayıb. Bu yanaşmalar, tələbələr və işçilərin gələcəkdə rəqabətə davamlı olmasına kömək edəcəkdir.

Daha çox məlumat: Lehong Shi, "Global Perspectives on AI Competence Development: Analyzing National AI Strategies in Education and Workforce Policies", Human Resource Development Review (2025). DOI: 10.1177/15344843251332360