MOKOPANE, Cənubi Afrika — Cənubi Afrika universiteti cümə axşamı brakonyerliyə qarşı mübarizə məqsədilə kərgədan buynuzlarına radioaktiv izotoplar yeritmək üzrə kampaniyaya start verdi. Universitet bu maddələrin heyvanlar üçün zərərsiz olduğunu və gömrük agentləri tərəfindən aşkar edilə biləcəyini bildirir.

Layihə Witwatersrand Universiteti, nüvə enerjisi mütəxəssisləri və təbiəti mühafizəçilər arasında əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilir. Kampaniya çərçivəsində beş kərgədanın buynuzlarına izotoplar yeridilib. Universitet ümid edir ki, bu proses tükənməkdə olan kərgədan populyasiyasının geniş miqyaslı qorunmasına başlanğıc olacaq.

Layihə "Rhisotope" adlanır. Keçən il bir sığınacaqda 20 kərgədanın buynuzlarına izotoplar yeridilmişdi. Bu sınaqlar cümə axşamı keçirilən kampaniyanın başlanğıcı üçün zəmin yaradıb. Radioaktiv izotoplar aşağı səviyyədə olsa belə, hava limanlarında və sərhədlərdə radiasiya detektorları vasitəsilə tanınaraq brakonyer və qaçaqmalçıların tutulmasına səbəb ola bilər.

Witwatersrand Universitetinin Radiasiya və Sağlamlıq Fizikası bölməsinin tədqiqatçıları pilot araşdırmada aparılan testlərin radioaktiv maddənin kərgədanlar üçün zərərsiz olduğunu təsdiqlədiyini bildirirlər.

Sedasiya olunmuş bir kərgədan huşsuz vəziyyətdə yatarkən, professor Ceyms Larkin (Witwatersrand Universitetinin Radiasiya və Sağlamlıq Fizikası bölməsindən) və Rhisotope layihəsinin digər üzvləri UNESCO-nun Mokopane biosferindəki bir məxfi yerdə heyvanın buynuzlarına ölçülmüş radioizotoplar yeritmək prosesini həyata keçirirlər.

"Biz elmi cəhətdən sübut etdik ki, bu proses heyvan üçün tamamilə təhlükəsizdir və buynuzun beynəlxalq gömrük nüvə təhlükəsizlik sistemləri vasitəsilə aşkar edilməsində effektivdir," deyə Rhisotope layihəsinin baş elmi işçisi Ceyms Larkin bildirdi.

"Hətta praktikada istifadə ediləcək radioaktivlik səviyyəsindən daha aşağı olan bir buynuz belə radiasiya detektorlarında həyəcan siqnallarını uğurla işə saldı," deyə Larkin əlavə etdi.

Testlər həmçinin buynuzların tam dolu 40 futluq konteynerlərin içərisində aşkar edilə biləcəyini göstərdi.

Təbiəti Mühafizə üzrə Beynəlxalq Birlik (IUCN) hesab edir ki, qlobal kərgədan populyasiyası 20-ci əsrin əvvəllərində təxminən 500,000 idi, lakin qara bazarda kərgədan buynuzlarına olan davamlı tələbat səbəbindən bu rəqəm hazırda təxminən 27,000-ə enib.

Cənubi Afrika ən böyük kərgədan populyasiyasına sahibdir (təxminən 16,000), lakin ölkə hər il təxminən 500 kərgədanın buynuzları üçün öldürüldüyü yüksək brakonyerlik səviyyələrinə məruz qalır.

Universitet şəxsi təbiət parkı sahiblərini və milli təbiəti mühafizə orqanlarını kərgədanlarına izotoplar yeritməyə çağırıb.