Elm və Kosmos

Günəşə yaxın uçuş: Parker zondunun kosmik hava təhlükələrini araşdırması

1
Link kopyalandı

1

16.07.2025, 09:39

Süni İntellekt

Oxumaq vaxt alır?

Məqalələri dinləyə bilərsiz
Günəşə ən yaxın məsafədən uçuş həyata keçirən Parker Günəş Zondunun çəkdiyi görüntülər elm dünyasında böyük maraq doğurur. NASA tərəfindən 2024-cü ilin dekabrında Günəşin xarici atmosferində (koronasında) çəkilən bu görüntülər, kosmik hava şəraitini daha yaxşı anlamağa və Yerin üzləşə biləcəyi Günəş mənşəli təhlükələrə qarşı tədbirlər görməyə kömək edəcək. Parker Günəş Zondunun missiyasının elm rəhbəri, Johns Hopkins Tətbiqi Fizika Laboratoriyasından Nur Ravafi, "Bu anı 1950-ci illərdən bəri gözləyirdik," deyərək bu tarixi nailiyyəti vurğulayıb. 2018-ci ildə buraxılan və mərhum fizik Yucin Parkerin adını daşıyan bu zond, Günəş küləyinin mövcudluğunu 1958-ci ildə nəzəri olaraq irəli sürən alimə hörmət əlaməti olaraq adlandırılıb. Zondun 2024-cü ilin Milad gecəsi başladığı və hər 88 gündə bir təkrarlanan orbitində, o, Günəşin səthindən cəmi 6.1 milyon kilometr məsafədə yerləşib. Müqayisə üçün, əgər Yer ilə Günəş arasındakı məsafə bir fut (təxminən 30 sm) kimi təsəvvür edilsəydi, Parker bu məsafənin yalnız yarım düymlük (təxminən 1.3 sm) bir hissəsində yerləşərdi. Zondun istiliyə qarşı qalxanı 1370 dərəcə Selsiyə qədər davam gətirmək üçün hazırlanmışdı, lakin indiyə qədər yalnız 1090 dərəcə Selsiyə qədər istiliklə qarşılaşıb. Bu isə nəzəri modellərin sərhədlərini ortaya qoyur. Zondun əsas cihazı olan Geniş Sahəli Görüntü Cihazı (WISPR), Günəşin koronasından keçərkən məlumat toplayıb. Bu məlumatlar əsasında hazırlanmış saniyələr uzunluğunda video görüntülər, koronal kütlə atılmalarını (CME) yüksək dəqiqliklə göstərir. Bu kütləvi partlayışlar kosmik hava şəraitini idarə edən əsas faktorlardandır. Ravafi, "Bir neçə CME-nin bir-birinin üzərinə yığılmasını görmək çox təsir edicidir," deyərək bu görüntülərin əhəmiyyətini vurğulayıb. Bu partlayışlar, Günəşin 11 illik dövrünün zirvəsində olduğu keçən may ayında dünyanın müxtəlif yerlərində müşahidə edilən geniş yayılmış auroraların səbəbi idi. Görüntülərdə həmçinin Günəş küləyinin heliosferik cərəyan təbəqəsini izlədiyi göstərilir. Bu görünməz sərhəd Günəşin maqnit sahəsinin şimaldan cənuba keçdiyi nöqtəni təmsil edir və kosmik hava şəraitinin Yerə təsirini öyrənmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Kosmik hava şəraiti elektrik şəbəkələrini sıradan çıxarmaq, rabitəni pozmaq və peykləri təhlükəyə atmaq kimi ciddi nəticələrə səbəb ola bilər. Xüsusilə yaxın illərdə orbitə daha çox peyk buraxıldıqca, bu cür hadisələrin təsirlərini izləmək və qarşısını almaq daha çətinləşəcək. Ravafi, "Günəşin beş-altı il ərzində dövrünün minimumuna yaxınlaşdığı vaxtda daha böyük partlayışları izləmək arzusu içindəyik," deyib. Parker zondunun gözləniləndən daha çox yanacaq ehtiyatına malik olması, onun onilliklər boyu fəaliyyət göstərə biləcəyini göstərir. Missiya sona çatdıqda isə zond yavaş-yavaş Günəş küləyinin bir hissəsinə çevrilərək tamamilə yox olacaq. Bu tarixi missiya Günəşin sirrlərini açmaq və kosmik hava təhlükələrinə qarşı daha yaxşı hazırlıq görmək üçün elmə böyük töhfələr verir.
1
Link kopyalandı

Bir istifadəçi, ChatGPT-ni kalkulyatorda işə salmağı bacarıb! (VİDEO)

0:00 / 0:00