Bruce Schneier, təhlükəsizlik sahəsində tanınmış mütəxəssis, “A Hacker’s Mind: How the Powerful Bend Society’s Rules, and How to Bend Them Back” adlı son kitabında adi “haker” anlayışını yenidən nəzərdən keçirir. Kitabda, texnologiyadan kənar qayda əymə proseslərinə diqqət yetirilir və cəmiyyətin hüquqi, maliyyə, vergi və siyasi sistemlərinin necə hack edildiyini araşdırır. ### Texnologiyadan Kənar Hakerlik Haker anlayışı adətən texnologiya və cinayətlərlə əlaqələndirilir. Schneier isə bu anlayışı genişləndirərək, qaydaların əyilməsi və sistemdəki boşluqların istifadəsini “hakerlik” adlandırır. Məsələn, vergi sistemində boşluqları tapmaq və maksimum güzəşt əldə etmək bir növ hakerlik hesab olunur. Müəllif, “chat and cut” texnikası kimi gündəlik həyatdan nümunələr gətirərək bu anlayışı daha aydın izah edir. ### Real Həyat Nümunələri Kitabda David Phillips-in 1999-cu ildə hava yolları bonus proqramını necə hack etdiyini göstərən maraqlı bir hekayə yer alır. Phillips 12000 Healthy Choice puding qabı alaraq 3000 dollara 1 milyon mil qazanır və ömürlük elit status əldə edir. Bu nümunə qaydaların əyilməsinin qanuni, lakin etik olmayan tərəflərini vurğulayır. ### Etik və Qanuni Çərçivələr Schneier, texniki olmayan hakerliklə ənənəvi texniki hakerlik arasındakı fərqləri müzakirə edir. Texniki hakerlik adətən qanunsuz informasiya əldə etməyi və ya maliyyə qazancı məqsədini güdür, halbuki cəmiyyət qaydalarının əyilməsi qanuni boşluqlardan istifadə etməklə həyata keçirilir. Müəllif, bu prosesin “gri zona”da baş verdiyini və əksər hallarda etik mübahisələr doğurduğunu qeyd edir. ### Cəmiyyət və Sistemlərin Hack Edilməsi Schneier-in fikrincə, cəmiyyətin qayda və sistemlərinin hack edilməsi yalnız varlı və nüfuzlu şəxslərə aid deyil. Kitabda inkişaf etməkdə olan ölkələrdə bu prosesin gündəlik həyatın bir hissəsi olduğu vurğulanır. Müəllif, qayda əymənin sosial zərurət olduğu hallarda insanlar arasında etik və qanuni sərhədlərin necə qarışdığını izah edir. ### Schneier-in Təcrübəsi Bruce Schneier, kibertəhlükəsizlik sahəsində 30 ildən çox təcrübəyə malikdir və bir çox kitab və bloqların müəllifidir. O, həmçinin Westminster Universitetindən fəxri doktorluq dərəcəsi almışdır. Schneier-in geniş bilikləri və yazı bacarıqları “A Hacker’s Mind” kitabını həm texniki, həm də qeyri-texniki oxucular üçün maraqlı edir.