Alimlər son zamanlar İlkin Qara Dəliklər (İQD) haqqında daha çox tədqiqatlar aparırlar. Bunun əsas səbəbi onların qaranlıq maddənin potensial mənbəyi kimi nəzərdən keçirilməsidir. Lakin əgər İQD-lər mövcud olubsa, onların kainatın ilkin dövrlərində başqa rolları da olmuş ola bilər. Swinburne Universitetindən Jeremy Mould və Adam Batten tərəfindən arXiv platformasında yayımlanan son məqaləyə əsasən, bu rollardan biri onların kvasarların və radio qalaktikaların yaranmasında toxum kimi çıxış etməsidir.

İQD-lərin kainatın yaranmasından bir neçə min il sonra meydana gəldiyi düşünülür. Müasir qara dəliklərdən fərqli olaraq, onlar nəhəng ulduzların çökməsi nəticəsində yox, o dövrdəki radiasiya mühitindəki kiçik fərqlərdən yaranmış ola bilərdi. Kosmik mikrodalğa fonunda bu fərqlər hələ də Yerə çatan siqnalda kiçik dalğalanmalar kimi görülür, lakin bu dalğalanmaların İQD-lərin formalaşması ilə birbaşa əlaqəsi hələ dəqiq sübut olunmayıb.

Əgər İQD-lər o qədər erkən mövcud olubsa, onların cazibə qüvvəsi daha çox qaz və tozun cəmlənməsinə səbəb olaraq, nəticədə kainatın ən parlaq obyektləri olan kvasarların mərkəzində yerləşən nəhəng qara dəliklərə çevrilə bilərdi. Kvasarların parlaqlığı zamanla dəyişir və bu dəyişiklikləri müəyyənləşdirən "kvasar parlaqlıq funksiyası" (QPQ) onların necə inkişaf etdiyini və ətraflarındakı qalaktikaların formalaşmasına necə təsir etdiyini göstərən mühüm riyazi modeldir.

Maraqlıdır ki, QPQ-nin müşahidələrdən əldə edilən məlumatları İQD-lərin kvasarların toxumu kimi çıxış etdiyini göstərən nəzəriyyə ilə üst-üstə düşür. Bu həmçinin "Schechter Funksiyası" adlanan başqa bir riyazi model ilə də uyğun gəlir ki, bu da nəzəriyyənin doğruluğuna əlavə əsas verir. Bundan əlavə, bu nəzəriyyə kvasarların enerji mənbəyini də izah edir. Kvasarların ətrafındakı kiçik qalaktikalar onların "yanacaq mənbəyi" ola bilər, lakin bu qalaktikalar bizdən o qədər uzaqdadır ki, görünməz qalırlar.

Kvasarların ətrafındakı bütün maddəni udduqdan sonra onların parlaqlığı tədricən azalır və bu proses QPQ əyrisi ilə izlənilir. Bu nəzəriyyə həmçinin kvasarlarla radio qalaktikalar arasında əlaqə qurur. Əgər İQD-lərin kvasarların toxumu olduğu nəzəriyyəsi doğrudursa, kvasarlar öz ətraflarındakı bütün maddəni udduqdan sonra radio qalaktikalara çevrilə bilər. Məqalə müəllifləri qeyd edirlər ki, kvasarlarla radio qalaktikaların parlaqlıq funksiyaları arasında oxşarlıqlar var, sadəcə radio qalaktikaların ümumi amplitudası daha aşağıdır. Bununla yanaşı, radio qalaktikaların ömrü kvasarların ömründən təxminən on dəfə uzun olur.

Bu nəzəriyyə müşahidə məlumatları ilə yaxşı uyğunlaşsa da, özünü sübut etmək üçün bəzi proqnozlar irəli sürür. İlk olaraq, nəzəriyyə kvasarların kosmoloji məsafələrin ölçülməsi üçün standart "şam" kimi istifadə oluna biləcəyini iddia edir. Hazırda bu rol Tip Ia supernovalarına məxsusdur. İQD-lərdən yaranan kvasarların parlaqlığına dair əsas göstəricilər onların standart "şam" kimi qəbul edilməsinə imkan verə bilər.

Daha dəqiq testlər üçün James Webb Kosmik Teleskopu kvasarları kainatın daha erkən dövrlərində müşahidə edə biləcək. Əgər bu yeni məlumatlar nəzəriyyənin proqnozları ilə uyğun gələrsə, bu nəzəriyyə elmi cəmiyyətdə daha çox qəbul ediləcək. Ancaq James Webb-dən gələn məlumatların nəzəriyyəni təsdiq edib-etməyəcəyi hələlik məlum deyil. Əgər bu nəzəriyyə doğrulanarsa, bu, kosmoloqlara məsafələri ölçmək və kainatın erkən dövrlərində qalaktikaların formalaşmasını daha yaxşı anlamaq üçün yeni imkanlar təqdim edəcək.