COVID-19 pandemiyası zamanı dərman şirkətləri böyük miqdarda peyvənd istehsal etdilər. Bu, milyonlarla insanın həyatını xilas etdi, lakin çox sayda peyvənd istifadə olunmadan müddəti keçmiş və atılmalı olmuşdur. Gələcəkdə belə problemlərin qarşısını almaq məqsədilə Litvanın Fiziki Elmlər və Texnologiya Mərkəzində (FTMC) fəaliyyət göstərən alimlər ekoloji cəhətdən dost bir həll yolu təklif ediblər. Onlar müddəti keçmiş peyvəndlərin biosensor texnologiyalarında istifadə edilə biləcəyini sübut ediblər. FTMC Nanotexnologiya Departamentinin tədqiqatçıları, o cümlədən Dr. Vincentas Mindaugas Mačiulis, Dr. Asta Lučiūnaitė, Prof. Dr. Ieva Plikusienė və Vilnüs Universitetinin professoru Dr. Almira Ramanavičienė tərəfindən aparılan bu araşdırma "Talanta" adlı elmi jurnalında dərc olunub. Araşdırmada müddəti keçmiş COVID-19 virusabənzər hissəciklərdən (VLP) ibarət peyvəndlərin biosensorlarda istifadəsi öyrənilib. Dr. Mačiulis izah edir ki, VLP-lər real viruslara bənzəyən, lakin genetik material daşımayan protein strukturlarıdır. Onlar infeksiya yaratmasa da, immun sistemi tərəfindən tanınır və antikor istehsalına səbəb olur. Müddəti keçmiş peyvəndlər Vilnüs Universiteti Həyat Elmləri Mərkəzindən bağışlanıb və tədqiqatçılar bu peyvəndlərin tərkibindəki spike proteinləri təmizləyərək biosensor texnologiyalarında istifadə ediblər. Tədqiqat zamanı alimlər spike proteinləri qızıl səthə kimyəvi bağlarla sabitləyərək, qan serumlarında olan antikorları aşkar edən sistem hazırlayıblar. Testlər müxtəlif mutasiyalara malik spike proteinlər üzərində aparılıb. Nəticələr göstərib ki, köhnə peyvəndlərdən əldə edilən spike proteinlər antikorları uğurla tanıyır. Dr. Mačiulis qeyd edir ki, bu yanaşma peyvənd istehsalını daha ekoloji və iqtisadi cəhətdən dayanıqlı edə bilər. "Əgər metodumuzu kommersiya biosensor texnologiyasına çevirməkdə uğurlu olsaq, bu, spesifik antikorları aşkar etmək üçün daha ucuz bir yol olacaq," deyə o vurğulayır. FTMC komandası araşdırmalarını davam etdirərək, insan papillomavirusu və hepatit B peyvəndləri kimi digər VLP əsaslı peyvəndlərdə də bu metodun tətbiqini planlaşdırır. Onlar həmçinin köhnə peyvəndlərdən spike proteinlərin çıxarılması prosesini təkmilləşdirmək üzərində işləyirlər.