Şarvari Kümələrin Mənşəyi Aydınlaşdırıldı

Surrey Universitetindən olan alimlər çoxdan bəri astronomları çaşdıran şarvari ulduz kümələrinin mənşəyi ilə bağlı sirri ilk dəfə açıqladılar. Bu qədim və sıx ulduz sistemləri qalaktikaların, o cümlədən Süd Yolu qalaktikasının ətrafında fırlanan yüz minlərlə və ya milyonlarla ulduzdan ibarətdir. Şarvari kümələrin kimyəvi tərkibi və ulduzların yaşı bircinsli, tərkibində isə qaranlıq maddə yoxdur. Bu xüsusiyyətlər XVII əsrdən bəri alimləri çaşdırırdı.

EDGE Modeli ilə Yeni Kəşflər

Tədqiqatçılar, EDGE adlı virtual modeli istifadə edərək, bu sistemlərin necə təbii şəkildə əmələ gəldiyini müşahidə etdilər. DiRAC superkompüterində aparılan simulyasiyalar nəticəsində şarvari kümələrin formalaşmasının bir neçə yolu aşkar edildi. Eyni zamanda, yeni bir obyekt sinfi - "şarvari cırtdan qalaktikalar" kəşf olundu. Bu obyektlər şarvari ulduz kümələri ilə cırtdan qalaktikalar arasında sərhəddə yerləşir.

Tədqiqatın əsas müəllifi Ethan Taylor bildirdi: "Şarvari kümələrin formalaşması əsrlərdir bir sirr olaraq qalırdı. İndi onların necə əmələ gəldiyini göstərməklə yanaşı, bizim qalaktikamızda namizədləri olan yeni obyekt sinfini də kəşf etdik."

Qaranlıq Maddənin Rolu

Bu "şarvari cırtdan" obyektlər adi şarvari kümələrə bənzəsə də, tərkibində qaranlıq maddə olduğu məlum olub. Bəzi alimlər bu obyektləri daha əvvəl müşahidə etmiş, lakin onları yanlış olaraq şarvari kümələr kimi təsnif etmişdilər. Məsələn, Süd Yolunun peyki olan Reticulum II qalaktikası bu yeni obyektlərin mümkün nümunələrindən biri hesab edilir.

Professor Justin Reed əlavə etdi: "Biz göstərdik ki, şarvari kümələr ən azı iki fərqli yolla, hər ikisi qaranlıq maddə iştirak etmədən formalaşa bilər. Lakin qaranlıq maddə ilə müşahidə edilən yeni obyektlər nəzəriyyələrin yoxlanılması üçün unikaldır."

Gələcək Planlar

Alimlər, James Webb teleskopu və gələcək spektral araşdırmalar vasitəsilə bu "şarvari cırtdanların" mövcudluğunu təsdiqləməyi planlaşdırırlar. Əgər bu obyektlər təsdiq olunarsa, onlar Kainatın ilk ulduzlarını araşdırmaq və qaranlıq maddənin təbiətini anlamaq üçün əsas obyektlərə çevrilə bilər.