Kuiper Kəməri: Günəş Sisteminin Sirli Bölgəsi

Kuiper kəməri, Neptunun orbitindən kənarda yerləşən və buzlu obyektlərlə dolu olan bir bölgədir. NASA bu bölgəni Günəş sisteminin 'üçüncü zonası' adlandırır. Burada milyonlarla kiçik, buzlu obyektin olduğu düşünülür və onların bəziləri 100 kilometrdən böyükdür. Hətta Pluton kimi bəzi obyektlər 1000 kilometrə qədər genişliyə malikdir.

Alimlər Kuiper kəmərini Günəş sisteminin erkən tarixindən qalan qalıq bir bölgə kimi təsvir edirlər. Bu bölgə, asteroid kəməri kimi, nəhəng planetlərin cazibə qüvvəsi ilə formalaşıb. Ancaq Kuiper kəməri daha qalın bir disk şəklindədir və 'donut' formasını xatırladır.

Yeni Kəşf: 'Daxili Kernel'

2011-ci ildə alimlər Kuiper kəmərindəki 169 obyektin orbitlərini araşdıraraq, bu bölgənin təkcə sadə bir quruluşa malik olmadığını, əksinə, üç fərqli qrupa bölünə biləcəyini aşkar etdilər. Xüsusilə 'kernel' adlandırılan bir komponent diqqət çəkdi. Bu komponent, 44 astronomik vahid (AU) məsafəsində yerləşir və çox aşağı orbit eksantrikliyinə malikdir. Bu, onun çox qədim və toxunulmamış bir struktur olduğunu göstərir.

Son araşdırmalarda Princeton Universitetindən bir qrup alim, 'daxili kernel' adlandırılan yeni bir struktura dair sübutlar təqdim edib. Bu struktur, təxminən 43 AU məsafəsində yerləşir və daha da aşağı orbit eksantrikliyinə malikdir. Araşdırmanın rəhbəri, astrofizik Amir Siraj deyir ki, 'Bu orbitin sakitliyi çox qədim, toxunulmamış bir strukturun göstəricisidir. Bu, Günəş sisteminin təkamülü, nəhəng planetlərin hərəkəti və hətta Günəş sisteminin erkən dövrlərdəki kosmik mühiti haqqında ipucları verə bilər.'

Alimlərin İddiaları və Gələcək Araşdırmalar

Tədqiqatçılar qeyd edirlər ki, daxili kernelin necə formalaşdığı hələ də aydın deyil. Neptunun hərəkətinin bu strukturun yaranmasında rol oynadığı düşünülür. Lakin bu nəzəriyyənin təsdiqi üçün əlavə müşahidələrə ehtiyac var.

Princeton alimlərinin istifadə etdiyi DBSCAN adlı sıxlıq əsaslı qruplaşdırma alqoritmi, daxili kernelin mövcudluğuna dair ipucları təsdiqləyib. Lakin bu strukturu tam anlamaq üçün daha çox məlumat tələb olunur. Gələcəkdə Vera C. Rubin Rəsədxanasının Legacy Survey of Space and Time (LSST) layihəsi bu suallara cavab verə bilər.

'Bu struktur kernelin bir uzantısıdır, yoxsa tamamilə fərqli bir quruluşdur? Bu suala cavab tapmaq üçün əlavə müşahidələrə ehtiyacımız var,' deyə alimlər bildirirlər. Araşdırma hələlik rəy üçün təqdim olunmayıb və arXiv platformasında dərc edilib.